Taizé - czyli przypowieść o pojednaniu
Z bratem Markiem z Taizé rozmawia ks. Andrzej Przybylski
Ks. Andrzej Przybylski: - Na czym polega fenomen Taizé?
Brat Marek: - Fenomenem są przede wszystkim młodzi, którzy przyjeżdżają do Taizé od ponad 40 lat. Ten fenomen obecności młodych na naszym maleńkim wzgórzu, w wiosce zagubionej wśród burgundzkich pól, zadziwia nas samych. Młodzi przyjeżdżają tu przez cały rok. Jak się to zaczęło? Na pewno związane jest to z naszą wspólnotą, którą w 1940 r. założył brat Roger. Na początku chciał zgromadzić kilku młodych ludzi i stworzyć wspólnotę, która całe swoje życie odda sprawie pojednania chrześcijan. Brat Roger chciał poświęcić życie dla jedności. Boleśnie doświadczył podziału chrześcijan. Łączył ten podział również ze źródłem cierpienia Europy. Nie chciał się temu biernie przyglądać. Dla niego to był skandal i zgorszenie dla świata, a także zarzewie konfliktów. Wkrótce dołączyli do niego inni bracia. Aż do początku lat 50. XX wieku bracia żyli w ciszy, gromadząc się na wspólnej modlitwie. W połowie lat 50. do Taizé zaczęła przyjeżdżać młodzież. Bracia nie przyjęli tego faktu z entuzjazmem, pragnęli bowiem życia wspólnotowego i obawiali się, że ich kontemplacyjne życie zostanie zachwiane. Z drugiej strony jednak od początku w regule wspólnoty zapisana była gościnność. W każdym gościu bracia widzieli Chrystusa. Myślę, że właśnie gościnność sprawiła, iż młodzi zaczęli chętnie przyjeżdżać do Taizé. Brat Roger szybko zrozumiał, że młodzi będą sprzymierzeńcami, że nie przeszkodzą wspólnocie, ale będą mobilizować ją do budowania jedności. Zrozumiał, że młodzi wnoszą ze sobą pewien rodzaj ewangelicznej niecierpliwości, że to dzisiaj trzeba zadbać o pojednanie, bo jutro może być za późno. Brat Roger przekonał braci, że trzeba młodych włączyć w ten fenomen Taizé. I tak w latach 60. ubiegłego wieku na dobre rozpoczęła się nasza przygoda z młodymi.
- Dzisiaj narzekamy na zlaicyzowanie młodych. Do Taizé jednak młodzi ciągle przyjeżdżają i poszukują jakiejś formy duchowości. Co szczególnego proponujecie młodym?
- Jest to przede wszystkim wspólna modlitwa. Proponujemy też refleksję nad źródłami naszej wiary. W tym duchu przygotowujemy pewien cykl tematów do wyboru. Chcemy, aby młodzi odkrywanie źródeł wiary łączyli na bieżąco z życiem codziennym. Są tacy, którzy spędzają cały tydzień w grupie ciszy. Młodzi spotykają się również ze sobą. W małych grupach próbują odczytać Ewangelię w kontekście swojego życia.
- Co jest źródłem budowania jedności we wspólnocie?
- Braciom udało się związać obecność młodych z naszym ekumenicznym powołaniem. Zapraszaliśmy młodych do poznawania fundamentalnych źródeł wiary. Bez osoby Jezusa Chrystusa nic by się nie zrozumiało z Taizé, nic ważnego by się tam nie wydarzyło. Młodzi są zapraszani, by się spotkać z osobą Jezusa. To spotkanie nie polega na intelektualnym odkrywaniu i nadzwyczajnej formacji, ale na stworzeniu przestrzeni tajemnicy. Wtedy sam Duch Święty prowadzi do odkrycia tego, co jest ukryte w naszych sercach. Taki tydzień w Taizé prowadzi nas do źródeł naszej wiary, a te źródła są przecież takie same dla wszystkich chrześcijan. Na początku byliśmy razem, a potem się podzieliliśmy i żyjemy na obrzeżach tych źródeł. W Taizé nie ma żadnych metod, ale poprzez proste otwieranie się na Ducha Świętego odkrywamy tajemnicę jedności. I każdy tydzień w Taizé jest jakby zapowiedzią tej jedności.
- Jak wygląda życie braci we wspólnocie?
- W tej chwili nasza wspólnota liczy ok. 100 braci, pochodzimy z 30 krajów. Wśród nas są katolicy i bracia z różnych Kościołów protestanckich, są młodzi i starsi, mniej lub bardziej wykształceni. Tę naszą różnorodność widać, kiedy spotykamy się na wspólnych modlitwach. Dzień po dniu w tej różnorodności próbujemy tworzyć przypowieść o pojednaniu, jak to lubił mówić brat Roger. To wielkie zadanie na każdy dzień. Jesteśmy różni i mamy różne charaktery, ale nasza wspólna modlitwa, trzy razy dziennie, pozwala nam trwać w jedności. Żyjemy z własnej pracy. Brat Roger określił to radykalnie - nie przyjmujemy żadnych spadków czy ofiar na rzecz wspólnoty. Nawet jeśli coś otrzymujemy, przeznaczamy to na cele dobroczynne. Mamy różne warsztaty w Taizé: garncarski, drukarski, emalierski; są bracia, którzy piszą wiersze, malują, robią witraże. Staramy się też jak najlepiej przyjąć młodych. Nie chcemy tworzyć z nich jakiegoś ruchu czy struktur.
- Czy Taizé po śmierci brata Rogera jest wciąż tą samą wspólnotą?
- Oczywiście, że Taizé bez brata Rogera nie jest już takie samo jak wtedy, gdy on był z nami i można mu było powierzyć swoje troski i radoś- ci. Brat Roger wieczorem po modlitwie zawsze zostawał w kościele i spotykał się z ludźmi. Tej jego bliskości bardzo nam brakuje. Ale brat Roger nie przesłaniał nigdy sobą tego, co najważniejsze. Żyłem obok brata Rogera prawie 30 lat i wiem, że on nigdy nie przesłaniał sobą tego, co jest istotą Ewangelii. Dzięki temu przygotował wspólnotę do samodzielności. Przez wiele lat u jego boku żył też brat Alois, naznaczony przez brata Rogera na kolejnego przeora Taizé. Brat Alois nasiąkał jakby osobowością brata Rogera. Gdy brat Roger tak gwałtownie został wyrwany z naszej wspólnoty, brat Alois już następnego dnia zajął jego miejsce. Nie było ani jednej modlitwy bez przeora. Kontynuujemy dziedzictwo naszego Założyciela. Tego pamiętnego wieczoru młodzi zostali z nami i razem przeżywaliśmy te najtrudniejsze dla nas chwile. Dziś przyjeżdżają jeszcze liczniej. Kapitał zaufania młodych niesłychanie nas mobilizuje, by ducha brata Rogera zachować i pogłębić. Widzimy nawet jakieś przyspieszenie w życiu naszej wspólnoty. Młody przeor prowadzi aktywne życie, odwiedził zwierzchników Kościołów - Papieża Benedykta XVI, Patriarchów Kościołów prawosławnych. Brat Alois był też na spotkaniu z młodzieżą w Kalkucie.
- Tysiące młodych przygotowuje się do kolejnego etapu Pielgrzymki Zaufania przez Ziemię. Jaka jest istota i sens przesłania Europejskich Spotkań Młodych?
- Nie chcemy młodych wiązać tylko z Taizé. W 1978 r. po raz pierwszy wpadliśmy na pomysł spotkań europejskich i zaryzykowaliśmy takie spotkanie w Paryżu. Młodzież przyjechała i udało się stworzyć klimat modlitwy i refleksji. W bliskości roku 1968 nie było to takie oczywiste. Od początku chodziło nam też o to, aby młodych zachęcić do powrotu do ich własnych Kościołów lokalnych, by poczuli się tam potrzebni i że jest tam dla nich miejsce. Może w Polsce to jest mniej zrozumiałe, ale w Europie Zachodniej młodym trudniej jest doświadczyć radości bycia w Kościele. Te spotkania są bodźcem do zaangażowania młodych we wspólnotę i do świadectwa o jedności i pojednaniu.
- Czy tegoroczne spotkanie w Zagrzebiu ma jakieś wyjątkowe przesłanie?
- Każde spotkanie jest inne, ze względu na miejsce i inną sytuację Kościoła lokalnego. Zagrzeb to niewielkie miasto, jednak jest tam wielka radość i wielkie zaangażowanie miejscowego Kościoła. Chorwacja ma za sobą niedawne doświadczenie wojny. Choć mieszkańcy niechętnie o tym mówią, to jednak czuje się, że rany są wciąż obecne. Ludzie wierzą, że młodzież będzie promieniować pojednaniem i pomoże jeszcze bardziej uzdrowić te wszystkie rany.
"Niedziela" 53/2006