Pilne obserwowanie życia wiary
Z ks. Witoldem Zdaniewiczem SAC – dyrektorem Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego – rozmawia ks. Ireneusz Skubiś
KS. IRENEUSZ SKUBIŚ: – Jaka jest geneza funkcjonowania Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego w Polsce?
KS. WITOLD ZDANIEWICZ SAC: – Chcąc dobrze zrozumieć znaczenie ISKK, trzeba uwzględnić nie tylko zakres jego prac, ale i czasy, w których te prace realizowano. Początki Instytutu sięgają lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia. To czasy Polski Ludowej, czasy niełatwe dla Kościoła. Władze państwowe obserwowały Kościół po to, by móc go pomniejszyć i wyeliminować z życia społecznego. Ciągle trzeba było bronić dziedzictwa Kościoła, ukazywać jego istnienie i znaczenie społeczne.
– Jak ISKK realizuje swoje zadania?
– Jest to specyficzna służba dla Kościoła. Instytut istnieje już 40 lat. Opublikował wiele różnych raportów z przeprowadzonych badań na temat funkcjonowania Kościoła i religijności jego wiernych. Podaje w liczbach stan Kościoła. Wydaje „Spisy duchowieństwa”, „Wykazy parafii”, rozmaite zbiory danych statystycznych w różnych okresach czasowych. Przez cały czas ISKK śledzi stan religijności wiernych w następujących dziedzinach: autodeklaracja wiary, wiedza i wiara religijna, praktyki religijne, stosunek do Kościoła, parafii, zaangażowanie w życie parafii poprzez przynależność do wspólnot parafialnych i wreszcie parametr konsekwencyjny, tzn. poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu realizowany jest katolicki model moralności.
– Czego od Waszego Instytutu oczekują biskupi i duszpasterze?
– Wszystko, co czyni Instytut, jest przydatne, a niekiedy niezbędne dla dobrego funkcjonowania instytucji kościelnych. Temu służą m.in. „Spisy duchowieństwa” czy „Wykazy parafii”. Rozpoznanie stanu religijności pozwala na zaplanowanie bardziej skutecznej działalności duszpasterskiej. Chcąc dokładniej zrozumieć statystyczną pracę Instytutu, trzeba zajrzeć do wydawanych przez nas publikacji. Warto zauważyć, że funkcjonowanie państwa, jego urzędów i instytucji wymaga wielorakich informacji statystycznych, ukazujących różne dziedziny życia społecznego, których dostarcza GUS i kilkanaście urzędów statystycznych. Życie społeczne rozpoznają też różne ośrodki badawcze.
– Jak Ksiądz Profesor widzi miejsce ISKK w polskim Kościele?
– Można Kościołowi służyć w różny sposób. Czcigodne jest posługiwanie biskupów i księży. Inaczej służą Kościołowi misjonarze i kaznodzieje. Jest cicha i ukryta służba przez modlitwę i ofiarę zakonów kontemplacyjnych. Jest piękna służba matek wychowujących dzieci. Służymy też Kościołowi, podając kromkę chleba głodnemu. Służbę Kościołowi pełni też dobra prasa. Liczy się także głos posła czy senatora – istnieje wiele takich czy innych rodzajów służby Kościołowi. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego patrzy i liczy, podgląda i analizuje, jakie są osiągnięcia i straty Kościoła, jaka jest i jak działa organizacja Kościoła, jaka jest religijność wiernych. Kościół jest instytucją religijną. Ale żyje w konkretnym społeczeństwie. Ma swoją organizację i prowadzi swoją działalność religijno-społeczną. Potrzebuje również dobrych i rzetelnych informacji statystycznych.
– Jakimi środkami materialnym dysponuje Instytut?
– Tutaj dotykamy delikatnej sprawy, a mianowicie potrzeby środków dla prowadzenia takiej działalności. Niestety, badania statystyczne są dość kosztowne. W państwie takie badania zwracają się finansowo poprzez działalność gospodarczą kraju. Wydatki są przewidziane w budżecie państwa. Instytut nie może na to liczyć. Stąd zwracamy się do katolików świeckich o wsparcie dla prowadzenia naszej działalności. Trzeba tu zauważyć, że często media świeckie i ośrodki badające opinię społeczną interesują się również Kościołem i religijnością. Nie zawsze jednak przekazują prawdziwe i rzetelne informacje. Z konieczności z tych informacji korzystają czasem ośrodki katolickie. Potrzeba własnych informacji jest więc zupełnie oczywista.
– Jakie są relacje Instytutu z Episkopatem Polski i innymi środowiskami społecznymi?
– ISKK od początku swojego istnienia współpracuje z Sekretariatem Episkopatu Polski. Wszelkie akcje i badania są z nim uzgadniane. Instytut jest jednostką naukowo-badawczą i jest do dyspozycji Sekretariatu. Instytut posiada Forum Społeczne Michała Archanioła, tzn. jest otwarty na dialog i dyskusję z innymi ośrodkami badawczymi.
– Jak katolik może wesprzeć działalność Instytutu?
– Kościół w sposób naturalny spotyka się z wszystkimi problemami społecznymi i tylko wtedy będzie mógł szukać właściwych rozwiązań tych problemów, kiedy będzie posiadał dobre ich rozpoznanie. Formy pomocy mogą być różne, np.: przelew bankowy na konto Instytutu, przelew bankowy na konkretny temat badawczy. Instytut będzie promował dwa tematy w ciągu roku. Najbliższy temat to: „Kult Matki Bożej w religijności polskiej”.
13 1240 1037 1111 0010 2140 0749
Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC
ul. Skaryszewska 12
03-802 Warszawa
"Niedziela" 22/2013