Rzym – uprzywilejowane miejsce formacji kapłańskiej
O rzymskich instytucjach formacji kapłańskiej mówi ks. prał. Ryszard Selejdak – dyrektor Departamentu Seminariów w Kongregacji Edukacji Katolickiej
Polski Papieski Instytut Kościelny w Rzymie, którego 100-lecie obchodzimy w tych dniach, jest jedną z licznych instytucji formacji kapłańskiej, które działają w Wieczym Mieście. To instytucje bardzo zróżnicowane, gdyż odzwierciedlają całe bogactwo i powszechność Kościoła katolickiego. Kształcą się w nich studenci pochodzący z wielu krajów, a co za tym idzie – mówiący różnymi językami, reprezentujący obecne w Kościele rozmaite ryty i kultury – nie mówiąc już o wielości nurtów teologicznych rzymskich ośrodków akademickich. O tym jedynym w swoim rodzaju środowisku instytucji formacji kapłańskiej, istniejącym w mieście papieży, mówi specjalnie dla „Niedzieli” ks. prał. Ryszard Selejdak – dyrektor Departamentu Seminariów w Kongregacji Edukacji Katolickiej, której podlega wiele instytucji formacji duchowieństwa diecezjalnego.
Włodzimierz Rędzioch: – Co się kryje za wyrażeniem „rzymskie instytucje formacji kapłańskiej”?
Ks. prał. Ryszard Selejdak: – To instytucje, które prowadzą działalność formacyjną seminarzystów i kapłanów w Wieczym Mieście. Dzieli się je na cztery kategorie: seminaria i kolegia zarezerwowane wyłącznie dla seminarzystów; kolegia, konwikty i instytuty przeznaczone dla kapłanów; kolegia i konwikty zamieszkane zarówno przez seminarzystów, jak i kapłanów, oraz kolegia zakonne. W roku akademickim 2009-2010 było ich w Rzymie 127! Może nie wszyscy zdają sobie z tego sprawę, a przecież stanowią one wielkie dobro duchowe Kościoła powszechnego.
– Od kiedy działają rzymskie instytucje formacji kapłańskiej?
– Najstarszą instytucją formacji kapłańskiej w Rzymie jest Kolegium Capranica – założył je w 1457 r. kard. Domenico Capranica, lecz większość wspomnianych instytucji powstała w wieku XIX i XX. Niektóre z nich zostały erygowane w uroczysty sposób przez papieskie breve, inne natomiast były erygowane przez Kongregację Edukacji Katolickiej.
– Czy możemy mówić o jakiejś szczególnej specyfice działających w Rzymie wyższych seminariów duchownych, kolegiów, konwiktów i instytutów kościelnych?
– Oczywiście. A wynika to z faktu, że działają one właśnie w „rzymskim” środowisku. Oto najważniejsze elementy tej „rzymskiej” specyfiki:
Bliskość Katedry Piotrowej. Studentom odbywającym formację w Wiecznym Mieście doskonałą okazję do nabycia przez nich istotnego i głębokiego rozumienia Kościoła daje przede wszystkim bliskość papieży. Myśl tę wyraził w sposób niezwykle jasny Jan Paweł II w czasie spotkania ze studentami i eks-studentami Kolegium Capranica: „Alumn rzymskiego instytutu jest zobowiązany do otwarcia się na znaki rozeznawania własnego powołania, patrząc na posługę pasterską papieża, źródło i bazę jedności Kościoła powszechnego. W Rzymie rozmaite formy katolickości zbiegają się w ich centrum i zachowują własne niezniszczalne bogactwa w żywotnym świetle jedności gwarantowanej przez Katedrę Piotrową”. Zdaniem Jana Pawła II, Rzym, oprócz bliskości z następcą św. Piotra, oferuje kapłanom lub też seminarzystom możliwość „różnych pożytecznych kontaktów z pasterzami Kościołów lokalnych, innymi osobami duchownymi pochodzącymi z różnych krajów i kontynentów, a także kolegami ze studiów reprezentującymi wszystkie części świata”. Całe to bogactwo doświadczeń rodzi u studentów głęboki sens jedności i powszechności Kościoła, mocnego ducha wspólnoty kościelnej „cum Petro et sub Petro”, umacnia wewnętrzną harmonię ducha oraz uzdalnia do zrównoważonej oceny sytuacji ogólnokościelnej;
Drugim charakterystycznym rysem rzymskich instytucji formacji jest wpajanie seminarzystom i kapłanom wielkiego szacunku do następcy św. Piotra i do Stolicy Apostolskiej oraz do szczególnej im wierności. Prawdę tę wyraża tytuł „papieski”, który nosi w nazwie wiele z tych instytucji. Ponadto tytuł ten jest znakiem szczególnego umiłowania wspomnianych instytucji przez Ojca Świętego. Pragnie też podkreślić ścisły związek wierności i przywiązania, istniejący między tymi instytucjami, krajami, które reprezentują studenci, a Stolicą Piotrową;
Trzeci element tej „rzymskiej specyfiki” to doświadczenie życia Kościoła. Jest rzeczą oczywistą, że formacja kapłańska w Rzymie daje studentom okazję do szerszego, głębszego i bardziej zróżnicowanego doświadczenia życia Kościoła. Czynniki, które umożliwiają nabycie takiego doświadczenia, to przede wszystkim: spotkania, sympozja, konferencje naukowe o charakterze międzynarodowym, często organizowane w Wiecznym Mieście; charakter międzynarodowy wspólnot studenckich obecnych w instytucjach formacji kapłańskiej, oferujący studentom bezpośredni kontakt i konfrontację z realiami Kościołów lokalnych; studia w rozmaitego typu uniwersytetach, ateneach, wydziałach, instytutach kościelnych i niekościelnych; poznanie różnych rytów i liturgii, stanowiących prawdziwe bogactwo Kościoła; duża liczba profesorów, pochodzących z różnych krajów i prezentujących rozmaite specjalizacje; udział w celebracjach liturgicznych, którym przewodniczy Ojciec Święty i w których uczestniczą wierni z różnych Kościołów lokalnych; bliskość Stolicy Apostolskiej i jej różnorodnych urzędów.
Bardzo dużą wartość formacyjną dla seminarzystów i kapłanów studiujących w Rzymie ma bezpośredni kontakt z żywymi świadectwami nawiązującymi do początków Kościoła i jego wielowiekowej historii. Rzym jest sam w sobie pod tym względem wyjątkową szkołą, której nie można porównać z żadną inną. Prezentuje ona najważniejsze skarby kultury ludzkiej, życia duchowego i rzeczywistości katolickiej. Studentom rzymskim gorąco się zaleca, aby obficie czerpali z tych niepowtarzalnych bogactw. Zachęca się ich „do wsłuchiwania się w ciszę katakumb, do wchłaniania elokwencji czcigodnych czasów, do kontynuowania praktyk pobożnościowych i ćwiczeń duchowych, po to, aby dostarczyć duszy pokarmu, który kiedyś będzie wzmacniał i ubogacał świętą posługę”.
– Kto kształci się w rzymskich konwiktach, kolegiach i instytutach?
– Rzymskie instytucje formacji kapłańskiej kształcą przede wszystkim przyszłych profesorów kościelnych centrów akademickich i formatorów seminaryjnych. Muszą one zatem skutecznie i fachowo pomagać kapłanom w nabywaniu solidnego przygotowania, wymaganego do pełnienia odpowiedzialnych zadań w Kościele.
– Dlaczego polski biskup powinien wysyłać swoich kapłanów na studia do Rzymu?
– Dlatego, że seminaria duchowne, konwikty, kolegia i instytuty kościelne Wiecznego Miasta, a wśród nich Polski Papieski Instytut Kościelny, stanowią uprzywilejowane miejsca formacji seminarzystów i kapłanów.
"Niedziela" 4/2011