Ewangelia prostoty
Ks. Jacek Molka
W ramach inicjatywy ewangelizacyjnej "Biblia w rodzinie" proponujemy tym razem wraz z "Niedzielą" Ewangelię według św. Marka. Dlatego też warto szerzej zapoznać się z tą nowotestamentową księgą
Ewangelia wg św. Marka w trakcie krystalizowania się kanonu Nowego Testamentu została usytuowana na drugim miejscu (zaraz po Ewangelii wg św. Mateusza). Dzieło Markowe jest wyjątkowo zwięzłe i krótkie. Liczy bowiem zaledwie szesnaście rozdziałów. Cechuje je również prostota języka oraz raczej prezentowanie wydarzeń z życia Jezusa z Nazaretu (Dobrej Nowiny o Nim) niż ich interpretacja. Dlatego też wydaje się ona zawierać najbardziej pierwotną apostolską katechezę. Ponadto, jak się przypuszcza, powstała najwcześniej z kanonicznych Ewangelii i była znana zarówno redaktorowi Ewangelii wg św. Mateusza, jak i Ewangelii wg św. Łukasza. Obaj twórcy prawie w całości wykorzystują Markowy utwór, nieznacznie go modyfikując i w niektórych miejscach rozszerzając.
Autor, miejsce, czas powstania i adresaci
Warto zaznaczyć, że z samej Ewangelii nie dowiadujemy się niczego o jej autorze. Najwyraźniej chce on pozostać anonimowy, aby całą uwagę czytelnika skupić na Jezusie Chrystusie, Synu Bożym (por. 1, 1). W tekstach NT imię Marek pojawia się wielokrotnie (zob. choćby: Dz 15, 39, 2 Tm 4, 11 czy Kol 4, 10). W każdym razie nie odgrywał on raczej głównej roli w pierwotnej wspólnocie chrześcijan. Wiele wskazuje na to, że był uczniem zarówno św. Pawła, jak i św. Piotra. Wydaje się, że był człowiekiem, który wolał niejako stać w cieniu sławnych osobistości, skupiając wszystkie siły na misji ewangelizacji świata.
Najstarsza tradycja, sięgająca II stulecia (Papiasz), którą potwierdzają potem Ojcowie Kościoła, wskazuje, że św. Marek "był tłumaczem Piotra" (por. 1 P 5, 13) i spisał nauczanie Księcia Apostołów. Zdaniem wielu współczesnych biblistów, autor drugiej Ewangelii był bliżej nieznanym judeochrześcijaninem drugiej generacji wierzących.
Jeśli chodzi o miejsce powstania dzieła, niektórzy wskazują na Aleksandrię, Antiochię, a nawet na Galileę (tam, wg Ewangelisty, Jezus rozpoczyna swoją działalność i tam też ma oczekiwać na uczniów po zmartwychwstaniu). Niemniej najbardziej udokumentowaną (m.in. poświadczoną przez Ojców Kościoła) jest hipoteza wskazująca na Rzym jako miejsce powstania Ewangelii wg św. Marka. Sugerując się rozdz. 13., należy sądzić, że spisano ją pod koniec lat 60. lub na początku 70. Jest więc ona najstarszą znaną Ewangelią.
Raczej na pewno adresatami omawianej księgi NT są chrześcijanie pochodzenia pogańskiego. Wskazuje na to bardzo wiele tzw. świadectw wewnętrznych, czyli danych zawartych w samym dziele (np. autor objaśnia czytelnikom izraelskie zwyczaje czy też podaje wiele topograficznych szczegółów niektórych palestyńskich miejsc). Być może początkowo skierowana była do rzymskich chrześcijan. W każdym razie dzieło Markowe adresowane jest do szerokiej rzeszy naśladowców Chrystusa.
Podział i treść
Schemat drugiej Ewangelii można zaprezentować na wiele sposobów. Wydaje się, że najprościej można podzielić ją, na dwie zasadnicze części, które poprzedza wstęp (1, 1-13) i zakończenie (16, 1-8 - tekst 16, 9-20 został najprawdopodobniej dodany później).
Pierwszą z nich można zatytułować: "Autorytet Syna Bożego" (1, 14 - 8, 21). W tej części da się wyróżnić dwie większe sekcje (można je, oczywiście, podzielić na mniejsze jednostki literackie): początek działalności (1, 14 - 3, 35) oraz nauczanie na barce (4, 1 - 8, 21, gdzie na początku i na końcu jest mowa o tym, że Jezus znajduje się w łodzi).
Drugą część można nazwać następująco: "Posługa Syna Bożego" (8, 22 - 15, 47). Da się w niej wyodrębnić również dwie sekcje, które składają się z wielu segmentów: wędrówka w kierunku Jerozolimy (8, 22 - 10, 52) oraz czas Paschy w stolicy Palestyny (11, 1 - 15, 47).
Ewangelia Markowa opowiada o osobie Syna Bożego, który jest jednocześnie Mesjaszem Pańskim. Autor stopniowo odsłania tajemnicę Jezusa, pozwalając czytelnikowi prześledzić Jego odniesienie do rodaków oraz krewnych i uczniów, którym w końcu objawia siebie jako Bożego Pomazańca (por. 8, 29). Następnie św. Marek prezentuje Syna Człowieczego w podróży do Jerozolimy, gdzie w pełni objawi się On ludowi. Jego zaś męka i zmartwychwstanie staje się dopełnieniem Bożych planów związanych z obwieszczeniem nam Dobrej Nowiny o zbawieniu.
Teologia
Lapidarnie rzecz ujmując, głównym teologicznym tematem drugiej księgi NT jest po prostu "Ewangelia Jezusa Chrystusa, Syna Bożego" (zob. 1, 1). Samo słowo "ewangelia" występuje w niej aż osiem razy, czego nie spotykamy w trzech kanonicznych przekazach Dobrej Nowiny (Mateusz przytacza to słowo tylko cztery razy, Łukasz dwa razy, ale w Dziejach Apostolskich i u Jana ono w ogóle nie występuje).
Ewangelia w rozumieniu św. Marka jest głoszeniem orędzia o tym, że w osobie Jezusa zbawienie stało się naszym udziałem. Mało tego. Trzeba nam się śpieszyć, bo "Ewangelia Boża" nas przynagla, a "czas się wypełnił i bliskie jest królestwo Boże" (zob. 1, 14).
Prawdziwy naśladowca Pana "traci" życie dla Ewangelii (zob. 10, 29), dostrzegając w niej życiodajną moc, która zmienia optykę postrzegania rzeczywistości. Kościół zaś, czyli wspólnota uczniów i uczennic Mistrza z Galilei, ma nią na co dzień żyć i ogłaszać całemu światu.
Na koniec warto podkreślić, że Dobra Nowina zawsze idzie w parze z osobą Jezusa Chrystusa oraz proklamacją panowania Boga, czyli ogłaszaniem nastania królestwa Bożego.
"Niedziela" 28/2007