Definicja religioznawstwa

Na początku warto zapoznać się z definicją religioznawstwa. Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego, religioznawstwo to nauka o religiach. Szerzej definicję tę określa Encyklopedia PWN, z której można dowiedzieć się, że religioznawstwo to dyscyplina nauki, której przedmiotem badań jest religia we wszelkich jej przejawach i aspektach. Religioznawstwo jako dyscyplina nauk powstała w początkach lat 70. XIX wieku.

Religioznawstwo odróżniane jest od teologii i filozofii religii. Charakteryzuje się ono bowiem empirycznym stosunkiem do przedmiotu badań. W Polsce początkowe zainteresowanie religioznawstwem datuje się na czasy przed pierwszą wojną światową. Na takie daty wskazują badania etnograficzne. Jednym z najważniejszych osiągnięć polskiego religioznawstwa jest 9-tomowa Encyklopedia Religia opracowana na przełomie XX i XXI wieku przez Tadeusza Gadacza i Bogusława Milerskiego.

Nauczanie religii w Polsce

Niezależnie od etapu edukacji, w szkołach publicznych nauczana jest religia. Normy związane z nauczaniem religii można znaleźć w różnych polskich aktach prawnych. To właśnie te regulacje decydują o tym, w jakiej formie i pod jakimi warunkami odbywają się lekcje katechezy. Do nauki religii w szkołach przygotowywane są specjalne podręczniki – są to na przykład podręczniki Religia klasa 6. Są one pomocą dydaktyczną zarówno dla prowadzącego zajęcia, jak i dla uczniów.

Lekcje religii w szkołach są prowadzone przez Kościoły i związki wyznaniowe zarejestrowane na terenie Polski. Zapis o takiej możliwości znajduje się w najważniejszym polskim akcie prawnym, czyli Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Jej art. 53 ust. 4 stanowi o tym, że „religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób”.

Katecheza w Polsce – perspektywa historyczna

Warto dowiedzieć się trochę więcej o nauczaniu religii z perspektywy historycznej. To właśnie ona ma wpływ na to, jak obecnie kształtują się regulacje dotyczące katechezy. Nauczanie religii zostało wprowadzone do polskich przepisów prawnych w Konstytucji marcowej z 1921 roku. W art. 120 można znaleźć informację o obowiązku nauczania religii w każdym zakładzie naukowym, którego program obejmuje kształcenie młodzieży poniżej 18 lat. Przepis ten zachował swoją moc także po wejściu w życie Konstytucji kwietniowej z 1935 roku.

Po drugiej wojnie światowej, w 1945 roku, lekcje religii były w dalszym ciągu prowadzone w szkołach w niezmienionej formie. Komunistyczne władze bowiem uznawały zapisy Konstytucji kwietniowej. Od roku 1949 religia była stopniowo usuwana ze szkół przez władze państwa, a definitywnie wycofano katechezę ze szkół w 1961 roku ustawą Sejmu. W związku z przemianami systemowymi religia wróciła do szkół w 1989 roku na podstawie instrukcji Ministra Edukacji Narodowej.

Nauczanie religii w Europie

W dwudziestu trzech krajach Unii Europejskiej religia nauczana jest w szkołach. W ośmiu państwach jej nauczanie jest obowiązkowe – to Austria, Cypr, Dania, Finlandia, Grecja, Malta, Szwecja i większość landów w Niemczech. Obowiązkowe jest ono tylko w teorii – każdy rodzic może bowiem zwolnić swoje dziecko z uczęszczania na lekcje katechezy. Pozostałe piętnaście państw traktuje religię jako przedmiot fakultatywny.

Cztery państwa unijne nie prowadzą w szkołach publicznych zajęć z religii. Jest to Bułgaria, Francja, Luksemburg i Słowenia. Pierwszy z tych krajów nie zdecydował się na powrót do nauki religii w szkołach po okresie komunizmu, Francja i Słowenia mają w konstytucji zapis o tym, że żadne elementy religijnie nie mogą pojawiać się w przestrzeni publicznej, a Luksemburg zrezygnował z nauki religii w 2015 roku. W tych państwach religia może być nauczana jedynie przez związki wyznaniowe poza szkołami.

Artykuł sponsorowany