Reklama

Wielkanoc

Malowana tradycja, czyli jajko po polsku

Niedziela kielecka 13/2013, str. 3

[ TEMATY ]

Wielki Tydzień

T. D.

Gospodynie świętokrzyskie podtrzymują tradycję zdobienia jajek

Gospodynie świętokrzyskie podtrzymują tradycję zdobienia jajek

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Jajko to obok baranka nieodzowny atrybut świąt Wielkanocnych i koszyka z pokarmami niesionego do kościoła w Wielką Sobotę. Choć wielu twierdzi, że sztuka własnoręcznego malowania jaj odchodzi do lamusa, zaprzeczają temu akcje popularyzowania starych technik - warsztaty zdobienia jajek, folklorystyczne kiermasze świąteczne, pokazy rękodzieła. Trudniej zrobić pisankę samemu niż zakupić plastykową jej imitację, ale przyjemność posiadania takiej ozdoby-symbolu - jest ogromna.

„Jajo symbolizuje chaos, zarodek, wszechświat, Słońce, Ziemię, siłę życiową, płodność, odrodzenie. (...) W starożytności jajko było przedmiotem kultu religijnego (...)” - pisze Jan Uryga w „Rok Polski w życiu, tradycji i obyczajach ludu” (Włocławek, 2003).

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Tradycja święcenia jaj zrodziła się w średniowiecznych klasztorach, zaś zwyczaj ich zdobienia ma korzenie w starożytnym Egipcie i Chinach, wzmiankują o tym Pliniusz i Owidiusz. Najstarsze ślady polskich pisanek, datowane na X wiek, odkryto w wykopaliskach w Opolu.

Nazwy jajek wielkanocnych zależały niegdyś od sposobu, w jaki zostały wykonane. Jeśli na jednolitym tle został wyskrobany deseń - jajko zwało się rysowanką lub skrobanką. Pisankami nazywano jajka malowane na jeden kolor lub kilka, białym wzorem. Za pomocą kostki pokrywano je pszczelim woskiem, a potem gotowano w barwnikach.

Na kolor żółty barwiono jaja w łupinach cebuli, jasnożółty uzyskiwano z kory młodej, niedojrzałej jabłoni, z dodatkiem np. suszonych kwiatów polnych jaskrów. Na zielono jaja barwił wywar z żyta ozimego, widłaka lub liści pokrzywy... Na czerwono (w różnych odcieniach) farbowano jajka w łupinach cebuli, korze dębowej, szyszkach olchowych, owocach czarnego bzu lub suszonych jagód. Kolor czarny nadawały jajkom kora olchy i młode liście klonu czarnego. Do barwienia jajek używano także kawy i cynamonu. Ugotowane i pięknie wybarwione jaja były po ostygnięciu nacierane smalcem - dla połysku.

Reklama

Barwy pisanek pojmowano symbolicznie. Choć kolor fioletowy lub niebieski oznaczał wielkopostną żałobę, to ubarwione tak jaja miały symbolizować jej koniec. Barwy żółte, zielone i różowe oznaczały radość ze Zmartwychwstania, a czerwone symbolizowały Krew Chrystusa przelaną za nasze grzechy. Ornament nie powstał nagle - kształtował się przez stulecia. Cały ogromny dział etnografii poświęcony jest badaniom tej przebogatej dziedziny polskiego folkloru.

Wiara w pozytywną siłę jajek legła u źródeł zwyczaju wykorzystującego je jako kamienie węgielne przy zakładaniu miast i wielkich budowli, np. kościoła Mariackiego. Jajo figuruje również w wielu obrzędach związanych z pracami rolniczymi, szczególnie wykonywanymi wiosną.

Wokół znaczenia wielkanocnych jaj narosło wiele legend, osadzonych w wątkach ewangelicznych. Pierwsze pisanki miała ofiarować Piłatowi Matka Boska, aby zlitował się nad Jej Synem, z kropel krwi Chrystusa na Golgocie powstały kraszanki, a łzy stojącej pod krzyżem Matki Bolesnej zamieniały się w pisanki... Tyle legendy, ale bez kolorowych jaj na wielkanocnym stole - ani rusz.

2013-03-28 12:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Triduum Paschalne – tajemnica przejścia

W Kościele kończy się Wielki Post i zaczyna najkrótszy okres liturgiczny w ciągu roku. Triduum Paschalne Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Pańskiego, to szczyt całego roku liturgicznego. Święta Wielkanocne nie są może tak rodzinne i ciepłe jak Boże Narodzenie, jednak dla chrześcijan mają ogromne znaczenie. Zmartwychwstanie Jezusa to centralna uroczystość w roku liturgicznym.

CZYTAJ DALEJ

Pogrzeb bez Mszy św. w czasie Triduum Paschalnego

[ TEMATY ]

duszpasterstwo

pogrzeb

Eliza Bartkiewicz/episkopat.pl

Nie wolno celebrować żadnej Mszy świętej żałobnej w Wielki Czwartek - przypomina liturgista ks. Tomasz Herc. Każdego roku pojawiają się pytania i wątpliwości dotyczące sprawowania obrzędów pogrzebowych w czasie Triduum Paschalnego i oktawie Wielkanocy.

Ks. Tomasz Herc przypomniał, że w Wielki Czwartek pogrzeb odbywa się normalnie ze śpiewem. Nie wolno jednak tego dnia celebrować żadnej Mszy Świętej żałobnej. W kościele sprawuje się liturgię słowa i obrzęd ostatniego pożegnania. Nie udziela się też uczestnikom pogrzebu Komunii świętej.

CZYTAJ DALEJ

Papież Franciszek skierował przesłanie do księży Kościoła radomskiego

2024-03-28 17:05

[ TEMATY ]

Bp Marek Solarczyk

papież Franciszek

diecezja radomska

PAP/GIUSEPPE LAMI

- Przezwyciężajcie ludzkie podziały, aby pracować razem w Winnicy Pańskiej - tymi słowami papież Franciszek zwrócił się do kapłanów diecezji radomskiej. Papieskie przesłanie zostało odczytane w trakcie Mszy Krzyżma w katedrze Opieki Najświętszej Maryi Panny w Radomiu. Liturgii przewodniczył biskup Marek Solarczyk. W koncelebrze uczestniczył bp Piotr Turzyński i ok. 300 księży.

Papieskie przesłanie, które odczytał ks. Marcin Zieliński, pracownik Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej, zostało skierowano w okazji rozpoczynającego się Roku Modlitwy o świętość Kapłanów Diecezji Radomskiej. Papież Franciszek wyraził podziękowanie kapłanom za kapłańskie świadectwo i za wielkie ukryte dobro, które czynią w pracy duszpasterskiej, za „codzienne sprawowanie Eucharystii i miłosierne udzielanie rozgrzeszenia w sakramencie pojednania, za wierność wobec podjętych zobowiązań”.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję