Okres wakacji to piękny czas wypoczynku, podróżowania i pielgrzymowania. Planując wakacyjną podróż, warto zwrócić uwagę na Jakubów, niewielką wieś w województwie dolnośląskim, w powiecie polkowickim, położoną niedaleko Głogowa i na znajdujące się w niej sanktuarium św. Jakuba Starszego Apostoła.

Pierwsze w Polsce

Sanktuarium w Jakubowie jest jednym z sześciu sanktuariów należących do diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Sanktuarium św. Jakuba jako pierwsze w Polsce zostało ustanowione 20 czerwca 2007 r. w Jakubowie przez ówczesnego biskupa zielonogórsko-gorzowskiego Adama Dyczkowskiego (w uroczystość św. Jakuba 25 lipca 2010 r. dekretem biskupa pelplińskiego Jana Bernarda Szlagi zostało ustanowione sanktuarium św. Jakuba Apostoła Starszego w Lęborku. 22 kwietnia 2011 r. biskup diecezji bielsko-żywieckiej ustanowił sanktuarium św. Jakuba w Szczyrku). 13 czerwca 2005 r. sprowadzono z Rzymu relikwie Świętego, które stały się obiektem kultu w Jakubowie. Wpłynęło to na ożywienie kultu św. Jakuba na tych ziemiach. Relikwie znajdują się w dwóch pozłacanych relikwiarzach. Pierwszy z nich ma kształt sześcianu, na którym stoi figurka św. Jakuba, ubranego w typowy pątniczy strój – długą szatę, kapelusz i laskę. Na szacie postaci i na jej podstawie widnieją muszle, które są symbolem pielgrzyma na szlaku do Santiago de Compostela. Drugi relikwiarz, również ozdobiony muszlami, kształtem przypomina zarówno wbity w skałę miecz, jak i krzyż.

Kościół w Jakubowie

Pierwsza wzmianka o kościele w Jakubowie dotyczy czasów Mieszka I i pochodzi z 991 r. Jakkolwiek podważana przez historyków, świadczy o istnieniu na tych ziemiach pierwotnej wspólnoty chrześcijańskiej. Faktem natomiast jest, że nieopodal Jakubowa znajduje się, znane już w XII wieku, cudowne źródełko – cel pielgrzymowania średniowiecznych pątników. Od 1376 r. funkcjonował tu podległy kanonii głogowskiej kościół, który w okresie reformacji w 1571 r. został przemieniony na protestancki zbór. Zniszczony ołtarz i zrabowane wota były natomiast skutkiem prowadzonej w pierwszej połowie XVII wieku wojny trzydziestoletniej (1618-48) i najazdu szwedzkiego. Do ponownego odrodzenia Kościoła katolickiego na tych ziemiach doszło dopiero w połowie XIX wieku. Kościół w Jakubowie składa się z trzech brył o różnych wysokościach (nie licząc przedsionków i zakrystii). Surowy charakter świątyni nadaje zarówno zdecydowana przewaga kamienia polnego jako budulca, jak i wielość kubicznych form. Brama w wieży, będącej jednocześnie dzwonnicą, prowadzi do wnętrza świątyni, a całość budowli ma niewątpliwie gotycki charakter. Po lewej stronie od wejścia znajduje się późnobarokowa kaplica cmentarna wybudowana w 1752 r. przez ród Stochów. Data wykuta jest w arkadzie piaskowcowego portalu, który wieńczy herb rodu (liście układające się w kształt serca). Płyty nagrobne wmurowane w ściany kaplicy oraz ornament przedstawiający czaszkę z piszczelami świadczą, iż wcześniej był to prawdopodobnie grobowiec rodziny Krekwiczów z Wierzchowic. Ufundowany w XVI wieku ołtarz szafkowy z figurami 12 Apostołów stanowi ciekawy element wnętrza świątyni. W jego środkowej części znajdują się figury Najświętszej Maryi Panny, św. Barbary i św. Jakuba. Z kolei w ołtarzu głównym sanktuarium znajduje się obraz przedstawiający patrona świątyni w stroju pielgrzymim. Za postacią Świętego przedstawione są dwie sceny – przemienienie Pana Jezusa na górze Tabor oraz męczeńska śmierć Apostoła.

Szlak św. Jakuba

Z Jakubowem związany jest niewątpliwie szlak pielgrzymkowy. Już w średniowieczu miejscowość była celem wypraw pątniczych. W XII i XIII wieku do źródła św. Jakuba przybywali bowiem pielgrzymi z Francji, Czech, Moraw, a także Śląska. Decyzja o utworzeniu pierwszego w Polsce stałego szlaku św. Jakuba, łączącego Dolny Śląsk z europejską siecią szlaków do Santiago de Compostela w Hiszpanii, została podjęta 18 października 2004 r. Oficjalne otwarcie szlaku pod nazwą Dolnośląska Droga św. Jakuba, prowadzącego z Głogowa do Zgorzelca, nastąpiło 24 lipca 2005 r. Liczy on ok. 130 km i wiedzie przez: Głogów – Jakubów – Grodowiec – Polkowice – Chocianów – Bolesławiec – Lubań – Zgorzelec. Z kolei szlak pątniczy do Jakubowa ze Zgorzelca do Jakubowa wyznaczony został w 2009 r. Przebieg obu tras, oznakowanych charakterystycznymi symbolami w postaci muszli na tabliczkach czy naklejkach, jest ten sam. 10 lat temu, w kwietniu 2005 r., została natomiast reaktywowana pielgrzymka z Głogowa do źródła św. Jakuba w Jakubowie, zwana papieską. Liczni wierni, wyruszając spod głogowskiej kolegiaty i wędrując do sanktuarium w Jakubowie, nawiązują tym samym do wielowiekowej tradycji pielgrzymowania głogowian do tego miejsca.

Kustosz i bractwo

Bp Adam Dyczkowski, powołując w 2007 r. sanktuarium w Jakubowie, funkcję kustosza powierzył ks. Stanisławowi Czerwińskiemu. Ks. Stanisław przybył do Jakubowa w 1999 r. Z tą chwilą rozpoczął się nowy rozdział w historii parafii. Ksiądz Kustosz reaktywował bowiem kult św. Jakuba i jego szlaków. Został także opiekunem założonego w czerwcu 2004 r. Bractwa św. Jakuba w Jakubowie. Pierwszym prezesem stowarzyszenia skupiającego katolików z okolicznych miast i miejscowości został Henryk Karaś. Celem członków bractwa było przywrócenie ośrodkowi kościelnemu w Jakubowie dawnej świetności oraz ożywienie ruchu pielgrzymkowego. Tworząc pierwszy polski odcinek szlaku pątniczego włączony do europejskiej sieci dróg pielgrzymkowych św. Jakuba, bractwo nawiązało do wspaniałej i bogatej tradycji pielgrzymowania do grobu Apostoła w Santiago de Compostela, będącego obok Jerozolimy i Rzymu jednym z trzech najważniejszych chrześcijańskich ośrodków pątniczych. Cele bractwa to również: pomoc w odtwarzaniu wspólnego dziedzictwa kulturowego chrześcijańskiej Europy, które niegdyś łączyło kraje, regiony i ludzi, wspieranie tradycji europejskich związanych z szerzeniem ruchu pielgrzymkowego pw. św. Jakuba Apostoła, włączenie Polaków w coraz powszechniejszy ruch osób świeckich z Niemiec, Francji, Austrii, Szwajcarii i Czech, wspierających ideę pielgrzymek związanych ze św. Jakubem, oraz opieka i nadzór nad powstającymi z inicjatywy bractwa szlakami św. Jakuba Apostoła w Polsce. Bractwa św. Jakuba Apostoła w Polsce działają również w Szczyrku, Żabnie, Więcławicach Starych i Ośnie Lubuskim.

Pierwszy z Dwunastu

Św. Jakub Apostoł był synem Zebedeusza i Salome, kuzynki Najświętszej Maryi Panny, oraz bratem św. Jana Apostoła Ewangelisty. Zgodnie z legendą, tuż po Zesłaniu Ducha Świętego udał się do Hiszpanii, gdzie głosił Chrystusa. Po powrocie do Jerozolimy został jej pierwszym biskupem, ponosząc tam w 44 r. jako pierwszy z Dwunastu męczeńską śmierć (Euzebiusz z Cezarei podaje jako głos tradycji, że św. Jakub ucałował swojego kata, który wzruszony czynem Apostoła miał się nawrócić, wyznać Chrystusa i ponieść z nim męczeńską śmierć). W VII wieku, gdy Arabowie zajęli Ziemię Świętą, jego ciało miało być w tajemnicy przewiezione do Hiszpanii i tam złożone do grobu. Ciało Świętego ukryto jednak, gdy na Półwysep Iberyjski wtargnęli Maurowie. Po kilkuset latach zapomniany grób św. Jakuba odnalazł biskup Teodomir, prowadzony w cudowny sposób na pole spadających gwiazd. Dzisiaj jest to Santiago de Compostela – miejsce pielgrzymek całej Europy.

Słowo na jubileusz

Ks. kan. Stanisław Czerwiński, kustosz sanktuarium: – Uroczystość 10-lecia otwarcia pierwszego w Polsce szlaku św. Jakuba Starszego Apostoła z Jakubowa do Zgorzelca i połączona uroczystość przywiezienia relikwii św. Jakuba z Watykanu do Jakubowa to na pewno zwieńczenie wszystkich wysiłków członków Bractwa św. Jakuba w Polsce, zmierzających do propagowania kultu św. Jakuba poprzez odtwarzanie szlaków św. Jakuba w Polsce, ale przede wszystkim troski o pielgrzymów, którzy zdążają tymi szlakami polskimi do grobu św. Jakuba Starszego Apostoła. (…) Te uroczystości to nie tylko spojrzenie w przeszłość, na to, co udało się uczynić, ale w przyszłość, czyli co dalej czynić, aby kult św. Jakuba rozwijał się tak dynamicznie, jak rozwija się dotychczas. (…) Z nadzieją patrzymy na to, żeby zobaczyć kult św. Jakuba nie tylko w Europie, ale na całym świecie.