Reklama

Niedziela Przemyska

Wojna zabrała im marzenia

Z Iwoną Zelwach, nauczycielem historii w Zespole Szkół Budowlanych i Ogólnokształcących w Jarosławiu, współorganizatorem widowiska plenerowego pt. „Gdy nas zabraknie, to kamienie mówić za nas będą”, rozmawia Aneta Kamieniecka

Niedziela przemyska 22/2017, str. 4-5

[ TEMATY ]

wywiad

Archiwum organizatorów widowiska

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

ANETA KAMIENIECKA: – Skąd pomysł na widowisko o takiej tematyce?

IWONA ZELWACH: – Pomysł realizacji dużego plenerowego spektaklu pojawił się w czerwcu ub. roku. Zaczęło się od pomysłu na film, który przedstawiałby losy uczniów naszej szkoły – pierwszych więźniów KL Auschwitz. Zwróciłam się z prośbą do Mirosława Majkowskiego, prezesa Przemyskiego Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej „X D.O.K.” z prośbą, aby jego zespół zagrał w rekonstrukcji aresztowania i wywózki młodych jarosławian. I wówczas, kiedy w sierpniu 2016 r. zebraliśmy się, aby nagrać sceny do filmu „Z Jarosławia do Auschwitz”, o pierwszym transporcie do tego niemieckiego obozu zagłady, pojawił się pomysł widowiska pt. „Gdy nas zabraknie, to kamienie mówić za nas będą”, które można było obejrzeć w maju. Było to – można rzec – uzupełnienie tego wszystkiego, co zostało zrealizowane wcześniej. Pokazaliśmy m.in. sceny z KL Auschwitz, których nie mogliśmy nagrać tam, na miejscu. Dlatego nagrywaliśmy je w Jarosławiu, przed szkołą, w autentycznej scenerii – w miejscu aresztowania naszych uczniów, którzy – przypomnę – zostali zatrzymani podczas lekcji. Aresztowani i wywiezieni stali się pierwszymi „numerami obozowymi” KL Auschwitz.

– Skąd zaczerpnięto scenariusz inscenizacji?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

– Pomocą była książka pt. „Pierwszy transport mieszkańców Jarosławia i Radymna do KL Auschwitz”, autorstwa Jerzego Czechowicza – przewodnika, regionalisty, pasjonata Jarosławia, który napisał o pierwszym transporcie jarosławian oraz mieszkańców pobliskiego Radymna do niemieckiego obozu śmierci. W oparciu o tę książkę oraz wspomnienia ucznia naszej szkoły Stanisława Ryniaka, który przeżył, a swoje przeżycia obozowe z KL Auschwitz, a następnie od 1944 r. do 8 maja 1945 r. z obozu Leitmeritz, opisał w monografii Szkoły Budowlanej „Wspomnienia oświęcimskie więźnia nr 31”, opracowaliśmy scenariusz tego widowiska.

– Co stanowiło największą trudność w realizacji tego przedsięwzięcia?

– Dzięki ludziom dobrej woli wszystkie problemy udało się nam przezwyciężyć. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau pożyczyło nam repliki pasiaków. Stąd to, czego się nam nie udało pokazać we wspomnianym filmie, który – przypomnę – ukazuje losy naszych uczniów począwszy od aresztowania aż do uwięzienia w Tarnowie, gdzie nagrywaliśmy sceny w autentycznych celach, w których byli przetrzymywani od maja do 13 czerwca 1940 r., skąd następnego dnia ruszył pierwszy transport do Auschwitz – to wszystko mogliśmy pokazać podczas inscenizacji w Jarosławiu. Staraliśmy się też przybliżyć całą tę nieludzką trasę do obozu KL Auschwitz i tragizm tamtych wydarzeń w widowisku z odpowiednią scenografią, z pojazdami niemieckimi z czasów II wojny światowej, wszystko po to, aby jak najwierniej oddać atmosferę tamtych wydarzeń, wystąpiło ok. stu osób. Poza uczniami byli także rekonstruktorzy z Przemyskiego Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej „X D.O.K.” oraz chór i orkiestra.

– Kim byli wspomniani przez Panią aresztowani przez Niemców w pierwszych dniach maja 1940 r. uczniowie Szkoły Budowlanej w Jarosławiu?

Reklama

– W widowisku skupiliśmy się na 24 mieszkańcach Jarosławia, którzy byli wśród 728 więźniów pierwszego transportu do niemieckiego KL Auschwitz, z czego dwaj – nasi uczniowie – otrzymali pierwsze numery obozowe. Numer 31 otrzymał Stanisław Ryniak, tym samym stając się pierwszym Polakiem wpisanym do rejestru KL Auschwitz, a nr 35 Mieczysław Ciepły. Pozostali mieli dalsze numery, przy czym pierwsze 30 numerów otrzymali niemieccy kryminaliści, których przewieziono do Polski z KL Sachsenhausen, aby w Auschwitz pełnili funkcje obozowych kapo i pomagali SS w eksterminacji Polaków.

– Co było faktycznym powodem aresztowania uczniów?

– 6 maja 1940 r. o godz. 8 podczas pierwszej lekcji pod szkołę zajechało gestapo. Akcją dowodził obersturmführer Franz Schmidt, nazywany „katem Jarosławia”. Ponieważ bardzo dobrze znał miasto, gdzie jeszcze przed wojną uczęszczał do szkoły średniej, co więcej – należał nawet do organizacji strzeleckiej – stąd wiedział, kto działał w konspiracji. Tak naprawdę miał rozpracowaną tę młodzież. Warto dodać, że Szkoła Budowlana w Jarosławiu na początku 1940 r. otrzymała od Niemców zgodę na funkcjonowanie, stąd naukę pobierali tu nie tylko młodzi ludzie z Jarosławia, ale z całej południowo-wschodniej Polski. To właśnie w naszej szkole rozwijała się sieć konspiracji, stąd też to aresztowanie. Jednak nie był to jedyny przejaw represji, bo gestapo prowadziło szereg akcji przeciwko polskim uczniom, inteligencji czy robotnikom. Często nie chodziło tylko o aresztowanie członków ZWZ-AK i innych organizacji konspiracyjnych, ale o zastraszanie Polaków.

– A zatem historia Auschwitz rozpoczęła się w Szkole Budowlanej w Jarosławiu?

Reklama

– To prawda. Historia KL Auschwitz rozpoczęła w naszej szkole, w klasie, w której kręciliśmy zdjęcia. Plany życiowe naszych chłopców w brutalny sposób przerwała wojna. Jak to się zaczęło, pokazaliśmy podczas inscenizacji. Nasza młodzież bardzo się zaangażowana w tę inscenizację i bardzo to przeżywała. Podobnie jak ich starsi koledzy przed laty, teraz oni przebrali się w obozowe pasiaki i przy skocznych dźwiękach marsza odgrywali tragiczne sceny, które rozegrały się w tym miejscu 77 lat temu.

– Czy pamięć o tej tragicznej przeszłości jest żywa wśród uczniów?

– Jestem nauczycielem historii i często rozmawiam ze swoimi uczniami na tematy dotyczące lokalnej przeszłości, czasów II wojny światowej. Młodzież dzieli się swoimi rodzinnymi wspomnieniami zasłyszanymi od pradziadków, którzy przeżyli pożogę wojenną. Zdarza się, że przynoszą różne ciekawe pamiątki z czasów wojny, za którymi kryje się historia ich bliskich. Młodzi czują powagę sytuacji, wcielając się w role swoich starszych kolegów – bohaterów wydarzeń z 1940 r., odczuwali tak jakby to im przerwano lekcje, zabrano młodość, pozbawiono marzeń. Potrafili wczuć się w role, które odgrywali. Bez problemu zgolili głowy, a przecież za dwa dni zdawali maturę. Jestem dumna z ich postawy.

– Jakie było przesłanie tej inscenizacji?

– Oprócz przypomnienia historii, przede wszystkim chcieliśmy się przeciwstawić kłamliwej narracji, która płynie z zachodnich mediów. Zawsze mówię moim uczniom, że obozy koncentracyjne na polskiej ziemi tworzyli Niemcy, nie Polacy. I to Niemcy odpowiadają za zbrodnie, do jakich tam dochodziło. To były niemieckie obozy zagłady. Chcieliśmy też oddać hołd naszym uwięzionym uczniom. Połowa z 24 osób, które były w pierwszym transporcie, przeżyła wojnę i okupację niemiecką. Dziś niestety nie ma ich już z nami.

2017-05-25 11:21

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Anna Rastawicka: kard. Stefan Wyszyński widział w każdym człowieku dziecko Boże

[ TEMATY ]

wywiad

kardynał

śmierć

człowiek

ARCHIWUM

W każdym człowieku, również w tym odnoszącym się do Kościoła z nienawiścią, kard. Stefan Wyszyński widział Boże dziecko.

Miał przekonanie, że często ludzie, którym się wydaje, że walczą z Bogiem, w istocie walczą z jakimś Jego fałszywym obrazem a prawdziwego Boga zupełnie nie znają – mówi Anna Rastawicka, jedna z najbliższych współpracownic Prymasa Wyszyńskiego. Jak podkreśla w rozmowie z KAI, Prymas Polski był głosicielem Boga Miłosierdzia.
CZYTAJ DALEJ

Czas na jubileusz – słowo abp. Wacława Depo

2024-12-16 15:04

[ TEMATY ]

abp Wacław Depo

Jubileusz Roku 2025

Karol Porwich/Niedziela

Słowo pasterskie z okazji inauguracji Jubileuszu Zwyczajnego Roku 2025 w Kościele powszechnym oraz 100-lecia Kościoła częstochowskiego.

Drodzy Diecezjanie,
CZYTAJ DALEJ

Papież Franciszek kończy 88 lat

2024-12-16 20:12

[ TEMATY ]

Franciszek

Vatican Media

Jutro przypada 88. rocznica urodzin papieża Franciszka. Argentyński kardynał Jorge Mario Bergoglio, który od 13 marca 2013 jest 266. biskupem Rzymu, miał w chwili wyboru 76 lat i do tego czasu przez 16 lat był metropolitą swego rodzinnego miasta - Buenos Aires. Do 2011 przed dwie trzyletnie kadencje był przewodniczącym episkopatu swego kraju. Jest pierwszym Argentyńczykiem i w ogóle mieszkańcem Ameryki, a także pierwszym jezuitą, który został wybrany na najwyższy urząd w Kościele katolickim. Również jako pierwszy przybrał imię Franciszek. Jak sam powiedział tuż po pierwszym ukazaniu się zgromadzonym na Placu św. Piotra, kardynałowie wybrali papieża „z końca świata”.

Obecny papież urodził się 17 grudnia 1936 w Buenos Aires jako jedno z pięciorga dzieci w rodzinie włoskiego imigranta - pracownika kolei. Z wykształcenia jest technikiem chemikiem. 11 marca 1958 wstąpił do Towarzystwa Jezusowego - nowicjat odbywał w Chile, gdzie kształcił się w zakresie przedmiotów humanistycznych, a następnie w Kolegium św. Józefa w podstołecznym San Miguel, uzyskując tam licencjat z filozofii. Studiował następnie literaturę i psychologię w Kolegium Maryi Niepokalanej w Santa Fe i w Kolegium Zbawiciela w Buenos Aires.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję