Kanon 1060 stwierdza:
Małżeństwo cieszy się przychylnością prawa, dlatego w wątpliwości należy uważać je za ważne, dopóki nie udowodni się czegoś przeciwnego.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Reklama
Aby chronić trwałość związku małżeńskiego, Kościół ustanowił zasadę domniemania prawnego na korzyść ważności tego związku, jeżeli zgoda małżeńska została wyrażona zewnętrznie. Zakłada się, że istniała
zgodność wewnętrznej woli z tym, co wypowiedziano słowami. Jeżeli więc para dopełniła ceremonii ślubu, zakłada się, że młodzi związani są ważnym węzłem małżeńskim i jego ważności
nie trzeba udowadniać. Trzeba natomiast udowodnić tezę przeciwną, czyli jego ewentualną nieważność. Niektórzy autorzy uważają, że domniemanie prawne ważności idzie jeszcze dalej i obejmuje
wszystkie związki, które już istnieją, jeżeli sami małżonkowie i ludzie im bliscy są w dobrej wierze, że żyją w ważnym związku. Jest to oczywiście domniemanie prawne „zwykłe”,
które może być obalone przez przedstawienie dowodu, iż mimo tego, że zainteresowana para przeszła przez ceremonię zaślubin, prawdziwy związek małżeński (tak jak go rozumie Kościół) nie zaistniał z powodu
jakiejś wady, braku lub przeszkody.
Zasada domniemania prawnego za ważnością małżeństwa pociąga za sobą skutki praktyczne. Związek małżeński uważa się za ważny, dopóki jego nieważność zostanie orzeczona
przez odpowiedni wyrok Sądu Kościelnego. Do czasu stwierdzenia nieważności małżonkowie nie mogą na mocy własnego autorytetu wstąpić w nowe związki, chociaż mieliby poważne wątpliwości, co do
ważności pierwszego związku. Szerzej ten temat omówię przy omawianiu prawa procesowego.
Różne postaci małżeństwa
Następny kanon 1061 daje szereg określeń różnych postaci związków małżeńskich.
§1. Ważne małżeństwo między ochrzczonymi nazywa się tylko zawartym, jeżeli nie zostało dopełnione; zawartym i dopełnionym, jeżeli małżonkowie podjęli w sposób ludzki akt małżeński przez się zdolny do zrodzenia potomstwa, do którego to aktu małżeństwo jest ze swej natury ukierunkowane i przez który małżonkowie stają się jednym ciałem.
Paragraf powyższy wprowadza rozróżnienie między małżeństwem zawartym (ratyfikowanym) a niedopełnionym, czyli gdy narzeczeni wymienili już między sobą zgodę małżeńską, ale jeszcze nie współżyli ze sobą seksualnie oraz małżeństwem zawartym i dopełnionym, czyli takim, gdzie małżonkowie po ceremonii zaślubin współżyli seksualnie. Tylko małżeństwo ratyfikowane i dopełnione między ochrzczonymi jest uważane za absolutnie nierozerwalne.
§2. Gdy po zawarciu małżeństwa małżonkowie wspólnie zamieszkali, domniemywa się dopełnienie, dopóki coś przeciwnego nie zostanie udowodnione.
Reklama
Mamy tu do czynienia z następnym zwykłym domniemaniem prawnym, tym razem w sprawie dopełnienia małżeństwa. Jeżeli małżonkowie zamieszkali razem, chociażby przez krótki okres czasu, zakłada się, że współżyli ze sobą seksualnie. To prawne domniemanie jest oparte na zdroworozsądkowej przesłance i jeżeli ktoś twierdziłby inaczej, musi to udowodnić.
§3. Nieważne małżeństwo nazywa się mniemanym, jeżeli zostało zawarte w dobrej wierze przez jedną przynajmniej ze stron, dopóki obydwie strony nie upewnią się o jego nieważności.
Małżeństwo mniemane jest faktycznie nieważne, ale przynajmniej przez jedną ze stron jest uważane za ważne. Żeby mogło być małżeństwem mniemanym, trzeba by odbyła się zewnętrzna ceremonia zaślubin jak zwykle. Strona uważająca dane małżeństwo za ważne może żyć w dobrej wierze, co do ważności swego małżeństwa, aż do czasu, gdy się sama przekona o jego nieważności lub zostanie wydany wyrok potwierdzający nieważność przez kompetentny sąd kościelny. Po takim wyroku strona, która by mimo wszystko utrzymywała, że jej małżeństwo jest ważne, nie jest uważana za żyjącą w dobrej wierze. Dzieci zrodzone z takiego małżeństwa są uważane za legalne, nawet wtedy, gdy później takie małżeństwo mniemane uzyska orzeczenie nieważności z sądu kościelnego.