Świątynia pw. św. Jadwigi w diecezjalnym sanktuarium św. Jadwigi w Legnickim Polu była 1 czerwca br. miejscem szczególnej modlitwy o zachowanie pokoju i sprawiedliwości, w ramach zainaugurowanych w diecezji przez biskupa legnickiego Tadeusza Rybaka obchodów 760. rocznicy bitwy pod Legnicą. Msza św., odprawiana na zewnątrz świątyni, zgromadziła wielu znamienitych gości.

Po uroczystej liturgicznej procesji z relikwiami św. Jadwigi do miejsca sprawowania Eucharystii, wszystkich uczestników powitał Biskup Legnicki. Mówił: "Znajdujemy się w miejscu niezwykłym. To miejsce, które niegdyś nazywało się Dobrym Polem, a obecnie Legnickiem Polem, zostało wybrane na upamiętnienie bitwy, jaką w obronie Polski i chrześcijańskiej Europy stoczyły wojska chrześcijańskie z Mongołami lub - jak ich nazywano - Tatarami, dnia 9 kwietnia 1241 r., a zatem 760 lat temu. Bitwa ta przeszła do historii jako bitwa pod Legnicą.

Szczególnym upamiętnieniem tej bitwy stały się dwie świątynie: gotycka pod wezwaniem Trójcy Świętej, zbudowana na przełomie XIII-XIV w. przez Benedyktynów z Pragi, a także wspaniała świątynia barokowa, przed którą się znajdujemy, wzniesiona razem z klasztorem również przez Benedyktynów z Pragi w XVIII w. W świątyni tej znajdują się cenne malowidła obrazujące bitwę pod Legnicą, a zamieszczony w głównym ołtarzu obraz przedstawia św. Jadwigę nad zwłokami swego bohaterskiego syna księcia Henryka, który otrzymał przydomek Pobożny. W kościele są przechowywane relikwie Krzyża Świętego i relikwie św. Jadwigi.

Miejsce, w którym się zgromadziliśmy - często odwiedzane przez turystów i historyków sztuki - jest w diecezji legnickiej miejscem szczególnej czci św. Jadwigi, patronki ziemi śląskiej, patronki pojednania Narodów Europy. Jest miejscem, gdzie winniśmy szczególnie pamiętać o historycznej bitwie, o bohaterskim księciu, kandydacie do polskiej korony, Henryku Pobożnym, który złożył swoje życie w obronie kraju i wiary, ale także winniśmy tu przypominać sobie o konieczności budowania przyszłości naszych krajów i jednoczącej się Europy w oparciu o jej chrześcijańskie korzenie, tak widoczne w wydarzeniach, jakie przed wiekami tu się dokonywały.

Jest dla nas szczególnym zaszczytem i radością, że na dzisiejszą uroczystość zechciał do nas przybyć niezwykły hierarcha Kościoła powszechnego i przedstawiciel Europy, który doznał na sobie bolesnych skutków komunistycznego totalitaryzmu, następca św. Wojciecha na stolicy biskupiej w Pradze, arcybiskup metropolita Pragi, Jego Eminencja kard. Miloslav Vlk. Witamy Waszą Eminencję całym sercem i dziękujemy za przybycie, i to razem ze swoim sekretarzem, który pomaga w prowadzeniu prac w wymiarze europejskim, znanym i cenionym teologiem "józefologiem" - ks. prał. dr. Tadeuszem Fitychem.

Z niezwykłą radością witamy wśród nas biskupa polowego Wojska Polskiego - gen. Sławoja Leszka Głodzia. Ksiądz Biskup polowy jest dobrze znany i ceniony w całej Polsce, a zwłaszcza w szeregach wojska jako ten, który po wznowieniu działalności Ordynariatu Polowego zbudował ważne duszpasterskie struktury w Wojsku Polskim; jest znany jako przyjaciel ludzi w mundurach, jako wspaniały i odważny kaznodzieja. Dziękujemy Księdzu Biskupowi Generałowi nie tylko za przybycie do nas, ale za wygłoszenie homilii podczas tej szczególnej Liturgii.

Równie serdecznie witam księży biskupów: Gerarda Bernackiego z Katowic, Jana Tyrawę i Edwarda Janiaka z Wrocławia, i biskupa Stefana Regmunta. Gorącym sercem witam Ojca Generała Zakonu Paulinów, Ojca Definitora Generalnego oraz Kustosza Jasnej Góry. Serdeczne uczucia ku naszej Kapitule, ku Księżom Dziekanom i ku całemu drogiemu i gorliwemu duchowieństwu.

Z wielkim szacunkiem i z niezwykłą radością witam wśród nas prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego. Panie Prezydencie, to dla nas wielki zaszczyt gościć Pana na tej uroczystości. Serdecznie dziękujemy za obecność. Dziękujemy także za przybycie z Londynu na nasze uroczystości ministrowi Jerzemu Ostoji-Koźniewskiemu.

Witam Szanownych Parlamentarzystów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wicewojewodę Tatuśko, który odczyta po Liturgii Orędzie Premiera RP Jerzego Buzka. Witam Marszałka Województwa, Wójta, wszystkich przedstawicieli władz samorządowych.

Bardzo serdecznie pozdrawiam Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego, Szanownych Generałów, Księdza Dziekana i Księży Kapelanów, wszystkich oficerów, podoficerów i żołnierzy Wojska Polskiego, Straży Granicznej, Komendanta Wojewódzkiego Policji i jego współpracowników, przedstawicieli władz Straży Pożarnej i Straży Miejskiej, przedstawicieli Nadleśnictw Województwa Dolnośląskiego, Drogich Harcerzy. Witam Bractwo Kopaczy Złota ze Złotoryi, którzy przypominają, że w bitwie pod Legnicą przy księciu Henryku Pobożnym stanęli dzielni ich poprzednicy, wydobywający cenny kruszec w złotoryjskich kopalniach.

Z należnym szacunkiem witam na tym miejscu przedstawicieli rodów śląskich, których przodkowie uczestniczyli w bitwie legnickiej, szczególnie witam Sigismuda Zedlitza (...).

Serdecznie pozdrawiam przedstawicieli prasy, radia i telewizji, a szczególnie transmitujące dzisiejszą uroczystość, tak chętnie słuchane przez wielu Radio Maryja i Diecezjalne Radio Plus. Pozdrawiam Was, drodzy mieszkańcy Legnickiego Pola i wszystkich przybyłych dzisiaj na tę uroczystość.

Pamiętamy, że dzisiaj jest Międzynarodowy Dzień Dziecka. Otaczamy serdeczną modlitwą wszystkie kochane dzieci i życzymy im wiele radości i miłości. Ale poniekąd wszyscy jesteśmy dziećmi, dziećmi Pana Boga, dziećmi Kościoła i Ojczyzny, a ci dorośli, także młodzi ludzie w mundurach, którzy mają matki i ojców, niech radują się radością dzieci, bo mówi Pan ´jeśli nie staniecie się jako dzieci, nie wejdziecie do królestwa Bożego´.

Prośmy św. Jadwigę, matkę ludu śląskiego i jej bohaterskiego syna - księcia Henryka Pobożnego, by nam wyprosili odwagę w wierności tym wartościom kultury chrześcijańskiej, jakie stoją na straży dobra człowieka, i narodów jednoczącej się Europy".

Odprawianej Mszy św. przewodniczył kard. Miloslav Vlk, Prymas Czech, a homilię wygłosił biskup polowy WP Sławoj Leszek Głódź, który powiedział:

"Kościół dziś nachyla się nad dziedzictwem wieków, wskazuje na te wydarzenia, w których w szczególny sposób, często z wielką mocą, objawiło się społeczne wyznanie wiary w Chrystusa - składane przez wielu świadectwo wierności. Zatrzymujemy się dzisiaj przy jednym z takich dziejowych świadectw, gdzie - tak to po wiekach widzimy - objawiła się ludzka moc, której źródło tkwi w Chrystusie. Świadectwo to także trwa w pamięci Kościoła, także w historycznej pamięci ludów tej części Europy, Polaków, Czechów, Niemców. To bitwa pod Legnicą 1241 r.

To nie była przecież bitwa - jedna z wielu - w które obfitują dzieje Polski i Europy. W bitwie stoczonej pod Legnicą ogniskowało się wiele zagadnień, które wykraczały poza faktografię militarnych zdarzeń. Ta bitwa była nie tylko krwawymi, rycerskimi zapasami. Trzeba na nią patrzeć również poprzez pryzmat dziejów ludzkiego ducha. Była bitwą w imię Prawdy i w obronie Prawdy. Byłą bitwą, w której do głosu doszła ludzka solidarność ponad podziałami, ponad sporami. Solidarność narodów tamtej Europy, solidarność tworzących te narody ludzi, którzy gotowi byli wtedy, w godzinie zagrożenia, złożyć swoje życie, aby uratować chrześcijańskie oblicze Europy, jej religijną, kulturalno-społeczną tożsamość.

XIII wiek - odległy czas, kiedy patrzymy nań z naszej perspektywy rozpoczętego nowego milenium. Dla Polski był to czas dzielnicowego rozdrobnienia, politycznej słabości. A równocześnie ważny czas: przemian, powstawania miast, gospodarczej kolonizacji, działalności zakonów: dominikanów, cystersów, augustianów, co przynosiły na Polską ziemię Chrystusa, a wraz z Nim europejską cywilizację. Ileż wtedy na polskiej ziemi objawiło się w ludziach świętości! Św. Jacek Odrowąż, św. Kinga, św. Jadwiga Śląska, kanonizacja św. Stanisława, błogosławione księżniczki z rodu Piastów.

XIII wiek to także czas mongolskich najazdów, co niosły trwogę i spustoszenie. Rozpoczęło je ujarzmienie Bułgarów Nadwołżańskich, podbój Rusi, upadek Kijowa. W 1241 r. została podjęta wyprawa na Węgry i uderzenie na sojuszników tego państwa: Polskę i Czechy. Zdobyty został Lublin, Zawichost, Sandomierz, Kraków, zniszczone Kujawy. Wreszcie bitwa pod Legnicą, którą dowodził książę śląski Henryk Pobożny, syn św. Jadwigi Śląskiej, patronki dwu narodów - polskiego i niemieckiego. Bitwa ta, choć przecież została przegrana, zatrzymała tatarski impet, ocaliła Europę.

Do dziś jest ta największa bitwa XIII wieku przedmiotem analiz historyków, specjalistów od sztuki wojennej. Z perspektywy wieków, które minęły, patrzymy na nią przede wszystkim jako na bitwę stoczoną w obronie chrześcijańskiego oblicza Europy. W tamtej godzinie rycerstwo europejskie, skupione ramię przy ramieniu na Legnickim Polu, powiedziało swoje ´tak´ Chrystusowi i Jego Ewangelii, chrześcijańskim zasadom życia i europejskiej kulturze. Na tamtym Legnickim Polu niejeden z naszych praojców odnalazł zapewne w swym sercu tę przedziwną moc - owoc Ducha Świętego - który daje siłę, ufność, przekonanie o słuszności własnego postępowania. Tamten bój pod Legnicą był także znakiem europejskiej jedności. W obronie Europy przed najazdem mongolskim stanęło zgodnie rycerstwo z różnych dzielnic piastowskiej Polski, także z Czech, Niemiec, rycerskich zakonów templariuszy i joannitów.

Tamta Europa była podzielona, wstrząsana wewnętrznymi waśniami. Ponad sporami i podziałami w chwili zagrożenia górę wzięto przekonanie, że trzeba jej bronić. Poległ książę Henryk Pobożny, poległ książę czeski - Bolesław Dypoldowic, poległ kwiat rycerstwa. Ale Europa ocalała, ocalał zasiew Ewangelii, ocalał kulturalny i społeczny ład.

Umiłowani! Po 760 latach przychodzimy dziś tu, na pole dawnej bitwy, aby modlić się za tych naszych praojców, poległych w tamtym boju. Wierzymy, że Bóg obdarzył ich wieńcem sprawiedliwości, ofiarował wieczny pokój. Zapisała się ta bitwa w historii Polski, Czech i Niemiec. Pamiętają o niej narody tej ziemi. Cztery lata temu, w czerwcu 1997 r., Ojciec Święty Jan Paweł II stanął na legnickiej ziemi i przypomniał plon, jaki ta bitwa wydała ... Stajemy i my dziś, jak ojce, w duchu wiary i miłości, przy praojcach naszych. Modlimy się za umarłych, ale także pragniemy rozpoznać owoce dobra, plon urodzaju, jaki z tamtych zmagań wyrósł - na lata, na wieki.

Przypomina nam legnicka bitwa o potrzebie refleksji nad tym najgłębszym, najistotniejszym elementem europejskiej jedności. Ten element to dziedzictwo wiary chrześcijańskiej, tradycji i kultury.

Nasza epoka, często po omacku, często dramatycznie pragnie tę europejską jedność odbudować. Jedność tę naruszyła tragiczna historia dwudziestego wieku - agresja dwóch systemów: narodowego socjalizmu i komunizmu, które wniosły w życie Europy tyle zła, zamętu, szkody, moralnego spustoszenia. Systemy te zanegowały europejski system wartości; a przede wszystkim naruszyły duchową jedność ludzi tej ziemi, ich poczucie przynależności do wspólnego kręgu wartości. Znamy konsekwencje tamtego stanu rzeczy. Wzrastaliśmy w powojennej Europie Środkowowschodniej, rozdzielonej żelazną kurtyną, zamieszkałej przez miliony, którym nakazano opuścić ich domowe gniazdo. W Europie, w której często za nic miano, a często wręcz celowo niszczono dorobek kulturalny i cywilizacyjny przeszłych wieków, tylko dlatego, że jego twórcami byli ludzie innego narodu, innego języka.

W tamtych latach Kościół podjął odpowiedzialne zadanie - wtedy często przez wielu niezrozumiane - budowania europejskiej jedności w duchu chrześcijańskiej miłości i przebaczenia, ponad ideologicznymi i politycznymi podziałami. Pamiętamy dobrze słowa wypowiedziane na progu Milenium Chrześcijaństwa przez Biskupów Polskich do Biskupów Niemieckich: ´Przebaczamy i prosimy o przebaczenie´. Pamiętamy tamtą rozpętaną nagonkę, wiece, protesty... Ale przecież tamte słowa Pasterzy Kościoła w Polsce dyktowała Chrystusowa powinność przebaczania, bez której nie sposób budować przyszłości, odbudowywać zaufania człowieka.

W tamtej odległej bitwie odnajdujemy motywy, które stanowią wartość dla naszego ´dziś´, dla Europy rozpoczętego nowego milenium.

Jednym z nich jest - poświadczona tak wymownie w tamtej bitwie - duchowa jedność Europy, wsparta o krzyż Chrystusa, co góruje nad Giewontem, nad Monte Cassino, nad tyloma miejscami europejskiej ziemi, także na tylu żołnierskich cmentarzach, gdzie spoczywają jej obrońcy - słudzy Europy. Także nad tamtymi mogiłami na Wschodzie, gdzie leżą ci, co oddali życie, bo byli synami Ojczyzny, dziedzicami i realizatorami europejskich wartości.

I drugi motyw: - wydobywanie elementów wspólnoty i współpracy, która łączyła narody, co przez stulecia zamieszkiwały śląską ziemię, region o zmiennej, często dramatycznej historii. Ale przecież trzeba o tym pamiętać, była to także ziemia wspólnoty, spotkania, sąsiedztwa, wzajemnego przenikania się kultury polskiej, czeskiej, niemieckiej. Była to ziemia nadziei, na której od wieków obecny był Chrystus, Jego Kościół i Duch Święty.

Przed pokoleniem nowego milenium staje zadanie cierpliwego, odważnego, prawdziwego ujawniania, przypominania duchowego, kulturowego, cywilizacyjnego dziedzictwa Dolnego Śląska.

Stają pośród nas św. Jadwiga Śląska, patronka dwóch narodów, staje wrocławianka św. Edyta Stein, stają świadkowie wiary, ludzie różnych kultur i narodów - tysiące ludzi, co poszli drogami swego życia za Chrystusem, za Jego Matką.

Idą kapłani kościoła wrocławskiego, tej starożytnej diecezji założonej w tysięcznym roku. Spadkobiercą części historycznego terytorium diecezji wrocławskiej jest wasza, utworzona w 1992 r. diecezja legnicka. Z pokolenia na pokolenie wskazywali na ten blask odwiecznej Prawdy, która jest w Chrystusie, trwali przy swojej owczarni, otwierali swoje serca na przybyszy choćby tych, przesiedleńców z Kresów, co przynieśli na tę śląską ziemię tamtą kresową żarliwą pobożność, swoją wierność Matce Chrystusa, którą nazywają Śliczną Gwiazdą Lwowa.

Wiek wiekowi przekazuje bogate wiano chrześcijańskiej tradycji śląskiej ziemi.

Starajcie się, Bracia i Siostry, to wiano należycie uszanować, odczytać przesłanie wiary i miłości, jakie z niego płynie. Wydobyć z niego te wartości, które mają służyć dzisiejszym dniom, śląskiego regionu i pobratymczych narodów Czech, Niemiec, Moraw.

W toczącej się od lat debacie dotyczącej przyszłości Europy, powtarzamy, że ta jej nowa jedność - gospodarcza, polityczna, cywilizacyjna, ma się mienić bogactwem lokalności, ma być jak ten barwny dożynkowy wieniec, na którego bogactwo składa się różnorodność tworzących go elementów. Tylko taka Europa - Europa Ojczyzn, które wniosą do niej bogactwo i piękno swojej kultury nie zatraci swojej duchowej atrakcyjności. Tylko taka Europa stanie się przyjaznym domem zamieszkujących ją ludów, które nie zagubią swojego autentyzmu, które w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego iść będą drogami swego historycznego dziedzictwa. To w oparcie o nie zbudujemy gmach Nowej Europy - przyjaznej ludziom, wspartej o dorobek wieków, o ten najgłębszy wymiar swojej tożsamości, któremu na imię Chrystus" - apelował Ksiądz Biskup.

Również swoje słowo wygłosił na zakończenie liturgii kard. Vlk, który powiedział, że XIII-wieczna Polska stała się obrońcą środkowej Europy. Dodał, że również w czasach nowożytnych Polacy, poprzez ruch "Solidarności" odegrali ważną rolę w wyzwoleniu z ideologii komunistycznej. Zaś wystąpienia Jana Pawła II nazwał ukoronowaniem historycznych zasług Polaków.

Eucharystia zgromadziła około 800 osób - głównie żołnierzy, strażaków, przedstawicieli straży granicznej, policjantów, harcerzy, leśników i celników. Przybyli także członkowie Bractwa Kopaczy Złota ze Złotoryi.

Po Mszy św. odbył się Apel Poległych z udziałem kompanii reprezentacyjnej Wojska Polskiego.

W tym wielkim święcie wzięli także udział: Legnicka Orkiestra Symfoniczna pod dyrekcją Benedykta Ksiądzyny; Orkiestra Reprezentacyjna Komendy Wojewódzkiej Policji we Wrocławiu pod dyrekcją Tadeusza Mroczka; Chór Kameralny "Madrygał" Legnickiego Centrum Kultury pod dyrekcją Cezarego Radczaka; chór "Bacalarus" Złotoryjskiego Ośrodka Kultury pod dyrekcją Franciszka Koscha. Ks. Piotr Nowosielski