Sekretarz generalny Konferencji Biskupów Katolickich Rosji ks. Igor Kowalewski przypomniał, że kard. Karol Wojtyła kontynuował dziedzictwo Soboru Watykańskiego II, który, krótko mówiąc, odwrócił Kościół twarzą do ludu”. Dodał, że w gąszczu dyskusji posoborowych, papież Wojtyła zajmował stanowisko umiarkowane. „Wcielając w życie uchwały soborowe, zachował poczucie miary”, co można nazwać „charyzmatem papieży” – stwierdził z przekonaniem sekretarz generalny rosyjskiego episkopatu katolickiego.

Według niego właśnie dlatego wobec tego papieża nie można stosować świeckich terminów: konserwatysta czy modernista, prawicowiec czy lewicowiec itp., bo nie są to „słowa ewangeliczne”. Należy go oceniać na podstawie czynów i na tej podstawie można powiedzieć, że Jan Paweł II „otworzył Kościół przed światem” – zaznaczył prelegent. Przypomniał w tym kontekście, że papież ten w ciągu ponad 26 lat swego pontyfikatu odbył 104 podróże zagraniczne na wszystkie kontynenty, wydał 14 encyklik, określano go jako „papieża pojednania i dialogu”, odważył się nazwać Żydów „starszymi braćmi w wierze”, wyrażał uznanie dla Koranu i potrafił nawiązać kontakt z islamem, kontynuował rozpoczęty przez Pawła VI dialog z prawosławiem.

Zdaniem ks. Kowalewskiego dla tego papieża „ważne było pozostawanie humanistą”, a właśnie „humanizmu tak bardzo brakuje naszemu społeczeństwu w Rosji, nawet ludziom religii”. Często bywa on bowiem mylony ze współczesną kulturą liberalną, tymczasem humanizm chrześcijański leży u podstaw nauczania katolickiego – wyjaśnił kapłan.

Rosyjski historyk Kościoła katolickiego Aleksiej Judin zwrócił uwagę na właściwe temu papieżowi głębokie rozumienie humanizmu i „poczucie równomierności”, dające o sobie znać w jego kontaktach z ludźmi. Przypomniał swe pierwsze wrażenie ze spotkania z Ojcem Świętym. Znajdując się w wielotysięcznym tłumie na Placu św. Piotra poczuł, że Jan Paweł II zwraca się jakby osobiście do każdego oddzielnie. "Jako pasterz potrafił jednoczyć ludzi, wychodził naprzeciw każdemu człowiekowi, każdy ulegał jego urokowi" – stwierdził historyk.

Judin ocenił, że ta umiejętność nawiązywania dialogu z ludźmi jest owocem "wyjątkowego doświadczenia duszpasterskiego, zrodzonego w kulturze polskiej". Przywołał wypowiedź jednego z przyjaciół Karola Wojtyły, że "z kajaka przesiadł się on na tron papieski" i rzeczywiście – obcując w swym kraju z ludźmi wiele uwagi poświęcał młodzieży m.in. podczas spływów kajakowych. Jan Paweł II uosabiał "drogę duszpasterza katolickiego", którą rozpoczął na najbardziej ludzkim poziomie życia i zachował aż do końca.

Zdaniem Judina koniec tego pontyfikatu był równie ważny jak jego początek, gdyż Jan Paweł II, będąc już bardzo chorym i słabym fizycznie, okazał "fantastyczne męstwo". Na szczególną uwagę zasługuje, według historyka, książka "Przekroczyć próg nadziei", będąca pierwszym w dziejach utworem napisanym przez biskupa Rzymu, który stał się bestsellerem, przetłumaczonym na kilkadziesiąt języków.

Obaj prelegenci zwracali też uwagę na takie ważne elementy tego pontyfikatu jak pokuta, przebaczenie i pojednanie. Zdaniem ks. Kowalewskiego papież-Polak "nadał przebaczeniu rangę najwyższego punktu swego posłannictwa", miał bowiem głęboką świadomość tego, że rany zadane ludzkości przez II wojnę światową ciągle jeszcze krwawią, dlatego tak wiele zrobił dla pojednania w całym "świecie słowiańskim i romańsko-germańskim" i – w wymiarze bardziej lokalnym – na rzecz pojednania sąsiadów w Europie Wschodniej: Polaków, Litwinów, Ukraińców. Z kolei Judin wyraził pogląd, że "pojednanie i uznanie win jako droga w przyszłość jest «wynalazkiem» Jana Pawła II".

Podczas dyskusji z publicznością zwrócono uwagę, że papież Wojtyła nie był pierwszym, który prowadził dialog z prawosławiem, gdyż zapoczątkował to Paweł VI spotkaniem z patriarchą konstantynopolskim Atenagorasem w styczniu 1964 w Jerozolimie. Jan Paweł II wszedł w ten proces i odbył wiele spotkań z prawosławnymi i bardzo pragnął przyjechać do Rosji, aby przekazać tamtejszym prawosławnym swoje myśli i modlitwę o "ekumenizmie nowych męczenników". Chciał on udać się do Rosji i jako pielgrzym na Wyspy Sołowieckie, aby "pokłonić się tam kamieniom oblanym krwią męczenników różnych wyznań" – przytoczył historyk słowa Ojca Świętego. Jego zdaniem ani naród rosyjski, ani hierarchia prawosławna nie były przygotowane na "tak ryzykowny krok". Co więcej, papieskie nawoływanie do nowej ewangelizacji Europy i jego dobrą wolę odbierano w Rosji jako przejaw prozelityzmu - podkreślił Judin.

Spotkanie odbyło się w moskiewskim międzynarodowym ośrodku multimedialnym „Rosja Dzisiaj”.