Reklama

Zarys historii parafii pw. św. Antoniego Padewskiego w Gnojnie

Niedziela podlaska 15/2005

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Reklama

Król polski Aleksander II Jagiellończyk (1461-1506) w 1503 r. nadał wieś Gnojno z pięcioma żerebiami (Rykowski, Bednowski, Łużycki, Boguszowski, Isłkowski) Mikołajowi Niemirze zwanemu Grzymalczyk (ros. Hrymalicz) h. Gozdawa (zm. 1533), namiestnikowi mielnickiemu (1499-1533) i drohickiemu (1516-1519). W tym czasie wieś należała do parafii mielnickiej. Kolejnymi właścicielami Gnojna byli potomkowie Niemiry Grzymalczyka: jego syn - Szczęsny (zm. przed 1544 r.), dworzanin królewski (1529), dziedzic Drażniewa i Kobylczyc, wnuk - Stanisław Niemira h. Gozdawa (zm. ok. 1580 r.), stolnik podlaski (przed 1576-1577), właściciel Ostromęczyna, Kamionki (od 1539 r.) i Niwic (od 1548 r.), a także prawnuk Hieronim (Jarosz) Niemira (zm. po 1611 r.), łowczy podlaski (1591--1611). Im też należy przypisać zbudowanie tutaj cerkwi prawosławnej pw. św. Piatnicy. Potwierdza to dokument z 25 maja 1592 r., w którym wspomniany Hieronim Niemira potwierdził wcześniejsze uposażenia i zobowiązał mieszkańców Gnojna, Niwic i Wólki do płacenia dziesięciny po kopie zboża ozimego z każdej włóki. Ówczesnym proboszczem był ks. Trochim Wierzbicki. W 1620 r. mieszkańcy Gnojna obrządku łacińskiego zostali włączeni do parafii w Niemirowie.
W 1633 r. - w miejsce starej - została wzniesiona nowa, drewniana cerkiew unicka pw. św. Praksedy Mniszki, kosztem miejscowych dziedziców, czyli syna wspomnianego Hieronima - Stanisława Niemiry (zm. 1648 r.), kasztelana podlaskiego (1617-1634) i jego drugiej żony Ewy z Oleksowa Gniewoszówny, starościanki latowickiej. 13 maja 1633 r. potwierdzili oni w Niemirowie wcześniejsze uposażenia i nadali ówczesnemu proboszczowi Dymitrowi Wierzbickiemu: dwie włóki z jeziorem Topilec, łąki Zawotnianie i Kalinnik, dwa ogrody w Gnojnie, dom, folwark i inne przywileje. W latach 1662-1674 wieś i dwór Gnojno zostały przyłączone do dóbr Kozierady (od ok. 1744 r. Konstantynów). Ich kolejny właściciel Karol Józef Hiacynt Sedlnicki h. Odrowąż (1703-1761), starosta mielnicki (1732-1738), a później wojewoda podlaski (1738-1745), w 1726 r. był kolatorem unickiej świątyni w Gnojnie, wznosząc w 1734 r. kolejną drewnianą świątynię pw. św. Praksedy.
Obecny, murowany kościół w stylu bizantyjskim został wzniesiony przez prawosławnych w 1875 r., na miejscu rozebranej - z nakazu rządu carskiego - drewnianej unickiej świątyni. W czasie prześladowań unici należący do Gnojna i pobliskiego Konstantynowa przez dwa miesiące byli zmuszeni karmić 4 roty piechoty i 200 żołnierzy konnicy, a ok. 400 gospodarzy zostało wywiezionych do więzień. Parafia unicka istniała do 1875 r. Jej ostatnim proboszczem był ks. Antoni Mazanowski (zm. 28.02.1866 r.), który został pochowany w pobliżu obecnego kościoła.
Po II wojnie światowej świątynia prawosławna została opuszczona przez ludność i duchownego prawosławnego, którzy wyjechali do Kraju Rad. Do Gnojna zaś przybyło wielu repatriantów - katolików (75%) ze Wschodu, razem z ks. Antonim Czyszewiczem (1896-1951), pochodzącym z diecezji pińskiej. W tej sytuacji zaistniała potrzeba powołania tutaj samodzielnej parafii katolickiej. Dekretem z dnia 13 grudnia 1946 r. ks. Ignacy Świrski (1885-1968), biskup siedlecki, czyli podlaski (1946-1968), erygował w Gnojnie parafię św. Antoniego Padewskiego (z dniem 1 stycznia 1947 r.). Jej pierwszym proboszczem został wspomniany ks. Antoni Czyszewicz, który poświęcił świątynię 27 maja 1945 r. Uroczystego poświęcenia - na mocy pozwolenia władzy kościelnej - dokonał 3 czerwca 1945 r. ks. Jan Samulak (1904-1983), dziekan janowski (do 1949 r.).
Obok kościoła stoi murowana plebania zbudowana staraniem ks. Tadeusza Kota (1941-1993), proboszcza w Gnojnie w latach 1977-93.

Kaplice:

Reklama

Bubel Stary - początkowo miejscowość była własnością rodu książąt Algimunt Holszańskich z Holszan (Golszan) na Litwie. Decyzją ks. Pawła, księcia Algimunta Holszańskiego (1485-1555), biskupa łuckiego (1507-1536), w 1512 r. przeszła ona na własność diecezji łuckiej (do 1815 r.). Bp Franciszek Antoni Kobielski (1679-1755), biskup brzeski i łucki (1739-1755) w 1749 r., mając na uwadze daleką odległość wsi Bubel należącej do klucza janowskiego oraz dobro duchowe wiernych wyznania unickiego, postanowił zbudować w tej wsi drewnianą kaplicę dojazdową parafii Pawłów (obecnie Pawłów Stary). Za zgodą bp. Teofila Godebskiego (zm. 1755 r.), unickiego władyki włodzimierskiego i brzeskiego (1730-1755), kaplica ta otrzymała wezwanie św. Jana Apostoła i Ewangelisty i została zbudowana przez Jana Murawskiego. Tenże biskup wyznaczył stosowny plac pod świątynię, cmentarz i budynki, nadał dwie włóki, zwalniając zapisane grunty od powinności na rzecz dworu biskupiego, za wyjątkiem podatków należnych skarbowi państwa. Powyższy akt fundacyjny został wpisany do akt brzeskich 18 października 1760 r. (AWAK III 213-214).
Kolejną świątynię w Bublu pod tym samym wezwaniem wzniesiono w 1861 r. W 1875 r. świątynię unicką zamieniono na cerkiew prawosławną, a duchownego unickiego - ks. Nikifora Fontasiewicza skazano na wygnanie, ponieważ nie chciał złożyć prawosławnego wyznania wiary. W 1925 r. ks. Henryk Przeździecki (1873-1939), biskup siedlecki, czyli podlaski (1918-1939), powołał tutaj neounicką parafię. W okresie międzywojennym prawosławni, pomimo postanowienia sądowego, zajęli siłą świątynię i ziemię kościelną. Katolicy obrządku wschodniego, na początku lat 30., zbudowali więc drewnianą kaplicę pw. św. Mikołaja w Pawłowie Starym. Dopiero po II wojnie światowej, w związku z przemieszczeniem się ludności, świątynia została zwrócona katolikom i 24 lipca 1946 r. poświęcona przez ks. Zygmunta Syroczyńskiego (1907-1968), tymczasowego zastępcę dziekana janowskiego, jako kościół pw. św. Jana Apostoła i Ewangelisty.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Porządek Mszy św.:
- niedziele i święta:
- kościół parafialny: 9.00, 12.00
- kaplica w Bublu Starym: 10.30
- święta niebędące dniami wolnymi od pracy:
- kościół parafialny: 9.00, 12.00
- kaplica w Bublu Starym: 10.30

Odpusty w parafii: wspomnienie św. Antoniego

Nabożeństwo adoracyjne: 24-26 sierpnia

Księgi metrykalne:
Księgi Chrztów: od 1946 r.
Księgi Małżeństw: od 1946 r.
Księgi Zmarłych: od 1946 r.

Bibliografia:
Archiwum Diecezjalne w Drohiczynie. III /Q/. Akta parafii Gnojno 1945-1969; Akta Filii Bubel przy parafii Gnojno 1935-1957; P. Aleksandrowicz, Diecezja siedlecka, czyli podlaska, Sadowne 1956; M. Głowacki, Katalog duchowieństwa i parafii Diecezji Siedleckiej czyli Podlaskiej, Siedlce 1985; J. Gierczyński, Gnojno. Złoty jubileusz parafii, Niedziela Podlaska 40 (1997) 3/108, s. I. IV; Katalog kościołów i duchowieństwa Diecezji Siedleckiej czyli Podlaskiej na rok 1929, Siedlce 1929; J. Maroszek, Dziedzictwo unii kościelnej w krajobrazie kulturowym Podlasia, Białystok 1996; D. Michaluk, Ziemia mielnicka województwa podlaskiego w XVI-XVII wieku, Toruń 2002; J. Skowronek, U. Maksymiuk (red.), Martyrologia Unitów Podlaskich w świetle najnowszych badań naukowych, Siedlce 1996; S. Ulaczyk (oprac.), Rocznik Diecezji Drohiczyńskiej. Spis parafii i duchowieństwa 1999, Drohiczyn 1999.

2005-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny

1 listopada Kościół katolicki obchodzi uroczystość Wszystkich Świętych. Dzień ten kojarzy się dla wielu ze zniczem, z grobem bliskich osób, z cmentarzem, dla innych z wiązanką kwiatów, jeszcze dla innych z modlitwą i pamięcią o tych, którzy wyprzedzili nas w drodze do wieczności. Nie mniej jednak w tym dniu udajemy się z całymi rodzinami na cmentarz i nawiedzamy groby naszych bliskich, przyjaciół, rodziców, krewnych, znajomych, stawiając kwiaty, zapalając ten "płomyk nadziei", wierząc, że już cieszą się oni chwałą w domu Ojca Niebieskiego. Kościół w tym dniu oddaje cześć tym wszystkim, którzy już weszli do chwały niebieskiej, a wiernym pielgrzymującym jeszcze na ziemi wskazuje drogę, która ma zaprowadzić ich do świętości. Przypomina nam również prawdę o naszej wspólnocie ze Świętymi, którzy otaczają nas opieką.
CZYTAJ DALEJ

Powstała Rada Naukowa Muzeum bł. Jerzego Popiełuszki

Inspiracja, koordynacja działań, recenzowanie oraz stworzenie przestrzeni do wymiany myśli. Tym ma zajmować się nowoutworzona Rada Naukowa. Na jej czele stanął prof. Paweł Skibiński z Uniwersytetu Warszawskiego.

Zadaniem Rady Naukowej Muzeum bł. Jerzego Popiełuszki będzie weryfikacja stanu badań oraz wytyczenie kierunków działań naukowych związanych z postacią błogosławionego. Prof. Paweł Skibiński – przewodniczący Rady wskazał cztery obszary działań, na których w najbliższych miesiącach skupią się prace. Inspiracja, koordynacja działań, recenzowanie oraz stworzenie przestrzeni do wymiany myśli.
CZYTAJ DALEJ

Szopka z Radomia zostanie zaprezentowana na wystawie w Watykanie

2024-10-30 17:10

Ceramiczna szopka z diecezji radomskiej zostanie zaprezentowana na Międzynarodowej Wystawie Szopek Bożonarodzeniowych w Watykanie. Jej twórcą jest Jarosław Rodak. W czasie ekspozycji zostanie zaprezentowanych 100 najpiękniejszych szopek z całego świata. Eksponat przekaże Muzeum Jacka Malczewskiego w Radomiu, które od roku jest w jego posiadaniu.

Biorący udział w konferencji prasowej biskup Marek Solarczyk wyjaśnił, że inicjatywa zrodziła się w czasie rozmowy z polskim ambasadorem przy Stolicy Apostolskiej Adamem Kwiatkowskim. - Szopka, która będzie na wystawie, jest wykonana w tej samej technice, którą w styczniu tego roku ofiarowaliśmy papieżowi Franciszkowi. Dar bardzo się spodobał Ojcu Świętemu. Mam nadzieję, że kiedy papież będzie oglądał wystawę, to rozpozna szopkę z naszej diecezji - mówił bp Solarczyk.
CZYTAJ DALEJ
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję