W XVII-XVIII stuleciu w parafii Kolbuszowa istniało aż pięć bractw. Według ustaleń ks. Gabriela Marciniaka, był to najwyższy wskaźnik w całym ówczesnym archidiakonacie sandomierskim diecezji krakowskiej.
Najstarszym bractwem istniejącym na terenie parafii kolbuszowskiej była Konfraternia św. Anny. Pierwsza wzmianka o jej istnieniu pochodzi z 1646 r.
Posiadała ona wówczas aprobatę biskupa krakowskiego, ale nie wprowadzono jej uroczyście w parafii. Ponownego założenia bractwa dokonali ojcowie bernardyni z Konwentu Warszawskiego 23 marca 1672 r., uzyskało ono aprobatę Kurii Krakowskiej i wówczas wprowadzono je uroczyście w parafii. Bractwo to było związane z ołtarzem bocznym św. Anny znajdującym się w kościele parafialnym pw. Wszystkich Świętych. Uposażenie bractwa od ok. 1694 r. stanowiło 80 zagonów pola. Ponadto w kościele parafialnym znajdowała się skarbona przeznaczona na potrzeby konfraterni.
Prawdopodobnie w 2. poł. XVII wieku powstało Bractwo św. Józefa. Pierwsza wzmianka na temat jego działalności pochodzi z 1676 r. Według ks. G. Marciniaka, w parafii nie było żadnych śladów erekcji albo aprobaty, więc można przypuszczać, że zostało zorganizowane i podtrzymywane przez pobożny lud. Według akt wizytacyjnych z 1764 r., bractwo uposażył wikariusz kolbuszowski ks. Wojciech Wyczyński.
Bractwo Drogi Krzyżowej (Viae Crucis) zostało wprowadzone w parafii i zatwierdzone w 1745 r. dzięki staraniom ówczesnego wikariusza ks. Jana Markiewicza. Bractwo to propagowało nabożeństwo Drogi Krzyżowej. Według akt wizytacyjnych z 1764 r., Konfraternia otrzymywała rocznie 105 fl. od sumy 1500 fl. zabezpieczonej na synagodze kolbuszowskiej oraz 140 fl. od sumy 2000 fl. zapisanych na synagodze w Baranowie Sandomierskim.
W czasach staropolskich w Kolbuszowej istniało Bractwo Różańca św. O jego powstaniu i działalności niewiele wiadomo ze względu na skąpe dane źródłowe. Akta wizytacyjne z 1764 r. mówią, że w święto Matki Bożej Różańcowej w parafii obchodzono uroczystość odpustową ze względu na istnienie Bractwa; ponadto posiadało ono pole.
Najpóźniej powstało Bractwo Świętej Trójcy. Założył je 18 grudnia 1761 r. ks. Jan Markiewicz, ówczesny wikariusz. On również zapisał mu sumę 3000 fl.
Istnienie bractw na terenie parafii Kolbuszowa było czynnikiem sprzyjającym rozwojowi parafialnego ordo divinarum (Służby Bożej). Wiadomo, że pod koniec XVII wieku proboszcz posiadał obowiązek odprawiania w każdy wtorek Mszy św. wg formularza o św. Annie dla członków Bractwa, natomiast w środę według formularza o św. Józefie dla konfraterni jego imienia. W 1. poł. XVIII w. Msze św. brackie odprawiał jeden z miejscowych wikariuszy. W związku z istnieniem Bractwa Drogi Krzyża sprawowano dwie Msze św. tygodniowo przy głównym ołtarzu de Passione Domini (o męce Pańskiej). Ich celebransem był miejscowy mansjonarz - promotor (duchowy opiekun) Bractwa. Ponadto miał on obowiązek odprawiać dwie Msze św. każdego miesiąca i jedną na kwartał za fundatorów. Takie same zobowiązania odnośnie do Mszy św. za zmarłych dobrodziejów ciążyły na promotorze Bractwa Świętej Trójcy.
Parafialna Służba Boża wzbogaciła się również o nabożeństwa brackie. Wiadomo, że w 2. poł. XVII wieku do zadań wikariuszy parafii kolbuszowskiej należało odprawianie nabożeństw brackich dla Konfraterni św. Anny i św. Józefa.
Bractwa posiadały również przedmioty kultu. Inwentarz parafii kolbuszowskiej z 1727 r. podaje, że w świątyni znajdują się feretrony brackie: św. Józefa i św. Anny posiadające haftowane sukienki. Na uwagę zasługują również chorągwie brackie: zielona dla Bractwa św. Józefa oraz czerwona dla Konfraterni św. Anny.
Bractwa istniejące w Kolbuszowej w czasach staropolskich uległy likwidacji w wyniku tzw. reform józefińskich. Obecnie do działalności dawnych konfraterni nawiązują ruchy i stowarzyszenia działające na terenie dawnej kolbuszowskiej parafii.
Pomóż w rozwoju naszego portalu