Maria Magdalena, a raczej Maria z Magdali, bo tak naprawdę po imieniu świętej Ewangelia wspomina miejscowość, z której owa kobieta pochodziła. Czyni tak, by odróżnić ją od innych Marii, które wspominane są w jej tekstach, poczynając od Matki Jezusa. Imię Maria było bowiem równie popularne w czasach biblijnych jak dziś. My posługujemy się jego greckim brzmieniem. W języku aramejskim wymawiano je jako „Mariam”, zaś po hebrajsku „Miriam”. Jak zatem zwracano się do naszej bohaterki? Pewnie zależało to od sytuacji i od tego, kto ją spotykał. Dla nas jej imię zostało zachowane w grece, gdyż w tym języku spisano teksty natchnione Nowego Testamentu. Nie jest też jednoznaczna treść, która kryje się pod tym imieniem. Może ono określać gorycz lub smutek, a także odpowiadać słowu „pani”. Może również oznaczać przyczynę radości lub ukochaną (przez Jahwe). To ostatnie znaczenie jest dość niepewne i opiera się na związkach z egipskim słowem mrjt – ukochana. Które z nich wiąże się z kobietą, o której opowiada Ewangelia? Czy znajdziemy jedno właściwe, czy też wszystkie po trochu oddają dzieje jej życia: te związane z goryczą i bólem doświadczenia zła, te naznaczone radością uwolnienia z sideł szatana, i te, w których odnalazła głębię i piękno miłości Boga? Tu pozostawmy każdemu miejsce na własną odpowiedź.

Miejsce w cieniu

Magdala to miejscowość, z którą wiązało się jej życie. Ta nazwa oznacza wieżę, twierdzę lub zamek. Talmud nazywał tę miejscowość Migdal Nunaja – wieża rybna. Grecy nazywali ją Tarichea – solone ryby. Te określenia nawiązywały do głównego zajęcia mieszkańców Magdali. I znów pojawią się znaki zapytania. Nie chodzi jednak wcale o nazwę, lecz o to, czy było to miejsce jej urodzenia czy też przybyła tam i spędziła znaczną część swego życia. Jedno jest pewne: była z tą miejscowością mocno związana, i to ona określała jej tożsamość.

Było to małe miasteczko znajdujące się na północ od Tyberiady, miasta założonego przez Heroda Antypasa. Tyberiadę wzniesiono nieopodal gorących źródeł, znajdowała się na ważnym szlaku handlowym, a zamieszkiwali ją bogaci urzędnicy i handlarze. Zbudowano w niej stadion, pogańskie świątynie i synagogi. Pobożni Żydzi ją omijali. Uważali, że to miejsce nieczyste, bo postawione na cmentarzach. Dla wielu ludzi jednak była wielką atrakcją ze względu na możliwość szybkiej kariery i awansu. Magdala znalazła się w jej cieniu. Zdaje się, że nowa stolica ukierunkowywała ambicje jej mieszkańców, gdyż i tę miejscowość przeniknęła kultura rzymska. Pewnie też znaczny wpływ miał na to rezydujący tu rzymski garnizon. Strzegł on ważnego szlaku handlowego prowadzącego w stronę Damaszku. O tym, że było to miejsce strategiczne, przypominały wzniesienia góry Arbel, dawnej siedziby zbójców napadających na kupców. Stanowili oni potężne zagrożenie do czasu, gdy zostali pokonani przez Heroda Wielkiego. Wydarzenia te z pewnością utkwiły w pamięci mieszkańców Magdali. Oni woleli żyć z pracy swych rąk. Dziś wykopaliska prowadzone nad brzegiem jeziora odsłoniły pozostałości ich domów oraz sklepów, przy których znajdowały się baseny do przechowywania złowionych ryb. Wielu z nich było ludźmi religijnymi, o czym świadczą pozostałości zbudowanej w Magdali synagogi. Najprawdopodobniej, żyjąc na granicy dwóch światów: pogańskiego i żydowskiego, umieli godzić ze sobą obie kultury dla własnego dobra, choć Józef Flawiusz określał ich jako całkowicie zhellenizowanych.

Zła sława

Magdala była zatem miejscowością związaną z rybołówstwem i handlem, znajdującą się nieopodal kurortów Tyberiady i szlaku podróżnego, miejscem strzeżonym przez rzymskie oddziały wojskowe. Przypominamy te wszystkie elementy, bo mogły się one przyczynić do niezbyt pochlebnych – od razu dodajmy: niczym nieuzasadnionych – opinii na temat kobiet z tej miejscowości. Kto wie, czy nie dlatego próbowano utożsamiać Marię z Magdali z jawnogrzesznicą, której Chrystus darował winy. Tymczasem tak naprawdę teksty biblijne nie dają podstaw do takiego powiązania. Bądźmy zatem ostrożni wobec stereotypu. Epizod wspominający kobietę cudzołożną nie wymienia jej imienia. Jest tak, jak gdyby autor tekstu chciał zachować to, co dziś określamy mianem tajemnicy spowiedzi. Zapisano istotę sprawy: przebaczenie grzechów, i ważny motyw ich wyznania – umiłowanie Boga. Reszta pozostała tajemnicą rozgrywającą się między Bogiem a człowiekiem. Epizod o jawnogrzesznicy w zasadzie może dotyczyć każdego człowieka.

O Marii z Magdali wiemy natomiast tyle, że Jezus wkroczył w jej życie, uwalniając ją od siedmiu złych duchów. Owa liczba podkreśla wielki ciężar, który zdjął z niej Zbawiciel, i niezwykłą przemianę, jaka w niej nastąpiła. Została ona wydobyta z otchłani piekła, jakiego doświadczała w swym życiu, i przekroczyła próg królestwa Bożego. Z osoby zniewolonej przez szatana przemieniła się w dziecko Boże i doświadczyła wolności, którą daje Stwórca. Od kłamstwa demona przeszła do prawdy Ewangelii. Nic zatem dziwnego, że Maria opuściła Magdalę i poszła za Jezusem, by słuchać Jego słowa, towarzyszyć Mu i wspierać Jego misję swym mieniem. Tę wędrówkę odbywała razem z innymi kobietami. Z nimi wiernie kroczyła za Mistrzem aż po krzyż. Nie opuściła Go nawet w godzinie śmierci. Stała się znakiem wierności aż do końca. To ona uważnie obserwowała, gdzie złożono po śmierci ciało Jezusa i przygotowała wonności, aby je namaścić w dzień następujący po szabacie.

Rankiem trzeciego dnia

Maria z Magdali wraz z pozostałymi niewiastami przyszła pierwszego dnia po szabacie (czyli w dzień odpowiadający niedzieli), by namaścić ciało Jezusa. Jako pierwsze usłyszały one wiadomość o Jego zmartwychwstaniu. Miały oznajmić o tym uczniom. Święty Marek wspomina, że zareagowały wielkim strachem, św. Mateusz i św. Łukasz dodają zaś, iż przełamały ten strach i oznajmiły uczniom o zmartwychwstaniu Pana, choć nie dano im wiary. Każdy z tych przekazów zatrzymuje się na nieco innym doświadczeniu kobiet z uwagi na ludzi, do których piszą poszczególni Ewangeliści. Święty Marek myśli o nowo ochrzczonych, którzy są jeszcze niegotowi do tego, by dawać świadectwo o Zmartwychwstałym. Święci Mateusz i Łukasz kierują swe słowa do wspólnoty Kościoła i ewangelizatorów zmagających się z trudnościami oraz przeciwnościami w dawaniu tego świadectwa.

Całości wydarzenia dopełnia obraz zawarty w Ewangelii według św. Jana. Tu zostajemy zaproszeni, by uważnie przyjrzeć się spotkaniu Marii z Magdali z Jezusem Zmartwychwstałym. Ona oznajmiła uczniom o pustym grobie. Gdy Piotr i Jan tam pobiegli, ruszyła za nimi, nie odeszła jednak jak oni. Stała nad grobem i płakała. Ktoś może powiedzieć, że łzy to rzecz niewieścia, ale w tym płaczu było coś więcej – głębia tęsknoty za Tym, który przemienił jej życie. Czy teraz to wszystko miało się skończyć? Czy pozostało jej wrócić do Magdali i żyć jak dawniej? Czy to, czego doświadczyła, było złudzeniem lub przelotnym doświadczeniem dobra, które i tak musi się zakończyć śmiercią? Pusty grób przesłonił jej oczy tak głęboko, że nie dostrzegła pojawienia się Zmartwychwstałego. Gdy skierowała wzrok ku Niemu, pomyślała, że to ogrodnik. Poprosiła Go, by powiedział jej, gdzie przeniósł ciało Zmarłego. To wskazuje, że patrzyła na życie w kategoriach zdrowego rozsądku: skoro grób jest pusty, to ktoś musiał zabrać ciało. Dopiero gdy usłyszała swe imię, poznała Pana. Nazwała Go swym Nauczycielem. Teraz to Jemu powierzała całe swe życie… Chciała słuchać tylko Jego, być z Nim na zawsze. W odpowiedzi usłyszała, że przyjdzie taki czas, gdy będzie przebywać razem z Jezusem na wieki w Jego chwale, natomiast teraz ma dać świadectwo wobec uczniów o Jego zmartwychwstaniu. Ma ogłosić radosną wiadomość, że wolność, którą otrzymała, spotykając Jezusa w okolicach Magdali, to zaledwie zaczyn pełni wolności, którą przynosi Zmartwychwstały.