Niedziela 11/2022

Oddane serca

Ks. Jarosław Grabowski

Może to cierpienie jest megafonem Boga, który służy do obudzenia głuchego świata...

Z Jasnej Góry

Izabela Tyras/Mirosława Szymusik BP @JasnaGóraNews

Przemyśl, 5 rano

Obserwator

Franciszek – żart Pana Boga?

Ks. Andrzej Majewski, jezuita

Spróbujmy się zastanowić, co powoduje, że nie brak – także w Polsce – osób dla których papież z Argentyny nie przestaje być „problemem”.

Sekret papieża

Rozmawia ks. Jarosław Grabowski

O mocnych i słabych stronach pontyfikatu papieża Franciszka i o kryzysie w Kościele z prof. Andreą Riccardim rozmawia ks. Jarosław Grabowski.

Upadek patriarchy

Ks. Janusz Bujak

Od momentu ataku Rosji na Ukrainę, jak domek z kart zaczyna się rozpadać mit Władimira Putina jako władcy, który strzeże wartości chrześcijańskich przed zalewem demoralizacji płynącej z zsekularyzowanego Zachodu.

Ostatni wernisaż

Ks. Krzysztof Pawlina

Nikt z nas nie jest bez winy

Ks. Paweł Bortkiewicz

Litania kłamstw Putina jest ewidentna, ale nie dla ludzi Zachodu, którzy przez lata uważali, że jego słowa zasługują na uwagę.

Skazani na misje

Grzegorz Polak

Wyjadą na misje bez wygórowanych oczekiwań i wielkich planów duszpasterskich. Ich największym pragnieniem jest to, by dzielić się wiarą, a najważniejszą troską – to, aby ludzie, wśród których będą pracować, mieli dostęp do sakramentów.

(Nie)chciane rzeczy święte

Agnieszka Dziarmaga

Malowidła przedstawiające Pana Jezusa z otwartym Sercem, na Górze Oliwnej albo w cierniowej koronie czy dzieci w otoczeniu aniołów... Większość z nich ląduje na śmietnikach, a w najlepszym razie – w pudłach na strychu.

Rycerz Grobu Pana

Rozmawia Łukasz Krzysztofka

O tym, czy dzisiaj możliwe jest praktykowanie etosu rycerskiego, o trosce o katolików w Ziemi Świętej z Andrzejem Sznajderem rozmawia Łukasz Krzysztofka.

Tydzień w Kościele

Rubrykę przygotował Tomasz Musiał

Błogosławiona z Sieprawia

Maria Fortuna-Sudor

Jest patronką ojczyzny, tercjarzy franciszkańskich, służących, studentów, nieuleczalnie chorych oraz chorych na stwardnienie rozsiane. Jej atrybutem jest różaniec.

Uchodźcy wśród nas

Po kilku falach pandemii COVID-19, miesiącach izolacji i adaptacji do nowych zasad sanitarnych stanęliśmy teraz przed nowym wyzwaniem. Jak się zachować w obliczu niespodziewanej sytuacji? Jak chronić siebie i bliskich, a wreszcie – jak się odnaleźć w czasie kryzysu związanego z napływem Ukraińców, którzy szukają u nas schronienia przed wojną?

Oświata w stanie gotowości

Agata Wojtyszek

Polskie szkoły są otwarte na przyjęcie ukraińskich uczniów, którzy uciekają z terenów objętych konfliktem zbrojnym.

Bądźmy

Rafał Porzeziński

Różańcem w wojnę! To najlepsze, co możemy jako katolicy zrobić i co tak łatwo wyszydzić, wydrwić, porzucić.

Upada mit Rosji

Artur Stelmasiak

Wojna za naszą wschodnią granicą obnażyła słabość rosyjskich sił zbrojnych oraz strategii i systemu dowodzenia. Nawet jeśli Putin zajmie całą Ukrainę, jego wielkomocarstwowy mit właśnie upada.

Bez gazu ze Wschodu

Piotr Filipczyk

Europa solidarnie przyjęła pakiet potężnych sankcji wymierzonych w Rosję, która uderzyła zbrojnie w Ukrainę. Co będzie dalej z dostawami rosyjskiego gazu?

Przygoda – istota życia

Jacek Pałkiewicz

Kto raz uległ urokowi wojażowania, nie oprze się już wyzwaniu, a pragnienie powrotu nigdy go nie opuści.

Prasa zagraniczna

P.R.

Imperium zawsze chce więcej

Grzegorz Gadacz

Rosja to państwo, dla którego podbój innych narodów i zagarnianie ich ziem jest sensem istnienia.

Prąd z atomu

Wojciech Bobrowski

Wybrano preferowaną lokalizację pod budowę pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce. Co warto wiedzieć o takim sposobie wytwarzania prądu?

Bankowa bezpieczna przystań

Tadeusz M. Krasnawski

W obliczu wojny wszyscy jesteśmy solidarni z Ukrainą. Szerokiego wsparcia udziela także Bank Pekao S.A.

Obiad bez mięsa

J.M.

Dania bezmięsne są dedykowane nie tylko wegetarianom. Smaczne jedzenie bez mięsa nada się na każdą okazję. Zwłaszcza w czasie Wielkiego Postu warto się pokusić o przygotowanie bezmięsnych potraw. Pozwoli to zregenerować nasz organizm, ale także będzie doskonałą okazją, by poznać nowe smaki.

Co jeść, aby wzmocnić włosy

J.M.

Słabsze włosy mają skłonność do łamania się. To reakcja na brak w codziennej diecie pewnych substancji odżywczych. Co jeść, by wzmocnić włosy?

Kąpiele na przesuszoną skórę

J.M.

Pod koniec zimy często pojawia się świąd dłoni, stóp, a nawet całego ciała. To po sezonie grzewczym nasza przesuszona skóra daje o sobie znać. Możemy ją nawilżyć kąpielami.

Zaćma bez tajemnic

Rozmawia: Anna Wyszyńska

O zaćmie, jej objawach i skutkach mówi lek. med. Alicja Bawor, okulistka. Operacja to z reguły jedyna skuteczna metoda leczenia zaćmy, która w miarę postępu choroby może doprowadzić do poważnych zaburzeń widzenia.

Długi współmałżonka

Bożena Kwiecińska, prawnik

Nowe limity dorabiania do emerytury i renty

J.M.

Dorabiasz do wcześniejszej emerytury lub renty? Od 1 marca możesz liczyć nie tylko na waloryzację i związane z nią podwyżki.

Czy wiecie, gdzie jest „rumuńska Wieliczka”?

Ignacy Tarnobrzeski

Pogadali sobie

J.K.

Zmiany w bloku

W.D.

Opowieść historyczna

W.D.

Role życia

J.K.

Czy doczekamy ich odzyskania?

Jan Sztukowski

Po 1945 r. narodowe placówki kulturalne utraciły wiele cennych dzieł sztuki, często wskutek kradzieży. Nie można jednak tracić nadziei, że kiedyś znów będą ozdobą naszych muzeów i kościołów.

Koncerty domowe

Wojciech Dudkiewicz

Tomasz Budzyński, muzyk cięższej odmiany chrześcijańskiego rocka, wrócił do koncertów domowych w internecie.

Czas gęgających generałów

Witold Gadowski

Duże media już się nie zmienią, liczę jednak na rozsądek i dobroć zwykłych, porządnych ludzi.

List ze Lwowa

Ks. Grzegorz Draus, proboszcz parafii św. Jana Pawła II we Lwowie

Charków we krwi

Rozmawia: Krzysztof Tadej

Nie zamierzam wyjeżdżać z miasta. Będę tu do końca. Pozostanę z ludźmi. A jeśli taka będzie wola Boga, jestem gotowy oddać życie – mówi bp Paweł Gonczaruk.

Skąd sie wzięła Ukraina?

Rozmawia: Artur Stelmasiak

O pokój modlimy się przed wojną i po wojnie. W czasie trwania wojny trzeba się modlić o zwycięstwo – mówi Vitalii Mazurenko.

Jasiu, zaczęła się wojna

Anna Bandura

Obudziły nas wybuchy. Czy to Putin straszy, czy naprawdę przyszła wojna? – Ala wspomina czwartkowy poranek 24 lutego. Z mężem, dziećmi i mamą są już w Polsce. Ale większość rodziny jest wciąż zagrożona śmiercią.

Strajk chłopski ’81

Łukasz Piotrowski

Wciąż pozostają w naszej powojennej historii epizody, które zasługują na nieustanne upamiętnianie i poszerzanie o nich wiedzy.

Single u św. Józefa

Magdalena Lewandowska

Do Kalisza przyjeżdża coraz więcej młodych ludzi, by prosić o dobrego małżonka. Potem wracają, by podziękować.

Mężczyźni w służbie Kościołowi

Przygotowały: J.M. i K.M.

Gwałtownik królestwa Bożego

Przygotowały: J.M. i K.M.

W 35. rocznicę śmierci ks. Franciszka Blachnickiego, założyciela Ruchu Światło-Życie, w archikatedrze Chrystusa Króla modlono się o jego rychłą beatyfikację.

Kujawska Jerozolima

Margita Kotas

Od blisko czterech stuleci pielgrzymi z wielu stron Polski przybywają do Pakości, aby na dróżkach kalwaryjskich rozmyślać nad męką, śmiercią i zmartwychwstaniem Chrystusa.

Święty z Kamienia

Łukasz Krzysztofka

„Jak dobry Bóg łaski użyczy, to nawet i z kamienia zbiera swoje owoce” – powiedział w czasie uroczystości milenijnych w Kamieniu Śląskim błogosławiony Prymas Tysiąclecia. Właśnie w tej miejscowości urodzili się św. Jacek Odrowąż oraz jego kuzynostwo – bł. Bronisława i bł. Czesław.

Chcemy im uchylić nieba

Kamil Krasowski

Tylko jedność pozwoli nam na skuteczne funkcjonowanie, żebyśmy mogli konkretnie wspierać osoby przybywające z Ukrainy – podkreśla ks. prał. Wojciech Przybyła

Znaleźli schronienie w kurii

Przygotowały: J.M. i K.M.

Sklep za „dziękuję”

Przygotowały: J.M. i K.M.

Pomocowy flesz

Kamil Krasowski

Ku czci patrona

Przygotowały: J.M. i K.M.

Do Serca Maryi

Przygotowały: J.M. i K.M.

Jedność wobec agresji

Mariusz Rzymek

Uczestnicy Międzyreligijnego Marszu Solidarności z Ukrainą 5 marca spotkali się na pl. Bolesława Chrobrego w Bielsku-Białej, aby wypraszać u Boga dar pokoju dla broniącego się przed rosyjską agresją sąsiada.

Doceniają Polaków

Z ks. Janem Niklem rozmawia Mariusz Rzymek.

Wielkopostna modlitwa za kapłanów

Monika Jaworska

Oaza Dorosłych ze Skoczowa zachęca diecezjan do modlitwy za kapłanów.

Parafia opoką

Marian Florek

Tygodnik Katolicki Niedziela już wczesnym rankiem 6 marca na pierwszej Mszy św. w parafii św. Marcina w Kłobucku zaanonsował swoją obecność.

Rodzina Franciszka

Agata Kowalska

Wielu z nas zakon kojarzy się z habitem, osobami konsekrowanymi. Tymczasem ci bracia i siostry prowadzą zwyczajne życie poza zakonem, mają rodziny, nierzadko po prostu przechodzą koło nas na ulicy, a nawet codziennie rozmawiamy z nimi w pracy.

Muzyczne płuca Częstochowy

Marian Florek

Muzyka chrześcijańska nadal kojarzy się, zupełnie niesłusznie, z piosenką oazową, pielgrzymkowym śpiewem i amatorskim muzykowaniem.

Otwarte serca Polaków

Kamila Dębska

Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Diecezji Drohiczyńskiej w Nadbużańskim Ośrodku Edukacji w Broku przyjęło ok. 100 osób z Ukrainy.

Osnowa od nowa

Teresa Modzelewska

Moim marzeniem jest, żeby młodzi ludzie nauczyli się tkać, żeby to rzemiosło ożyło – mówiła Magdalena Stopa, prezes Fundacji Okolica. Z pasji do tkactwa zrodził się pomysł przywrócenia pamięci i umiejętności nauki tej niezwykłej sztuki.

Utrwalić wspomnienia

Agnieszka Bolewska-Iwaniuk

W miejscowości Mętna odsłonięto obelisk upamiętniający leśników i ich rodziny z Nadleśnictw Nurzec i Mielnik, wywiezionych na Syberię w 1940 r.

Wspólnota serc

Agnieszka Dziarmaga

Do Domu dla Niepełnosprawnych w Piekoszowie 27 lutego przybyła kolejna rodzina z ogarniętej wojną Ukrainy, wśród nich zaledwie trzymiesięczna Sofija z mamą.

Czym żyje parafia Szczekociny?

Katarzyna Dobrowolska

Modlitwa i wspólne bycie razem budują wspólnotę, w której niemałym zaangażowaniem – ku radości duszpasterzy w niej pracujących – wykazuje się młode pokolenie, biorąc udział w różnych formach ewangelizacji.

O wartości postu

Agnieszka Dziarmaga

Pościć oznacza pozwolić na to, by przez wyrzeczenie jakiegoś dobra, do którego jesteśmy przywiązani, wydobył się na powierzchnię ten głód najważniejszy – głód Boga.

By odnaleźć misję i tożsamość

Maria Fortuna-Sudor

Wspólnie rozeznajemy istotę duszpasterstwa kobiet, chcemy bardziej uściślić, co powinno być jego celem – wyjaśnia bp Wiesław Szlachetka – delegat KEP ds. duszpasterstwa kobiet.

Wszyscy jesteśmy misjonarzami

Trzeba wspierać misje, bo potrzeby są ogromne, a misjonarze liczą na pomoc z naszej strony – przekonuje w rozmowie z Niedzielą misjonarz – ks. Józef Smoleń.

Serce Józefa

Anna Bandura

Owoc Roku św. Józefa? Bardzo dużo zaplanowanych ślubów w karmelitańskim sanktuarium św. Józefa w Wadowicach. Podziękowań i próśb do Oblubieńca Maryi nie ma końca.

Historia pisana sercem

BUK

Ulicami parafii św. Andrzeja Boboli w Lublinie przeszła Droga Krzyżowa w intencji Ukrainy.

Wszystko z miłości

Urszula Buglewicz

To, co robicie, to Ewangelia w czystej postaci – tymi słowami papież Franciszek podsumował niesienie pomocy Ukrainie przez Polaków.

Centra nadziei

Ks. Mieczysław Puzewicz

Lubelskie Centrum Wolontariatu zamieniło się w Centrum Powitalne dla sióstr i braci z Ukrainy.

Katedra wspiera lwowską parafię

Monika Poręba-Zadrożna

Ksiądz Mateusz Świstak jest proboszczem parafii w Nadwórnej w archidiecezji lwowskiej, z którą od lat współpracuje legnicka wspólnota parafialna.

Wsparcie i pomoc dla Ukrainy

Ks. Waldemar Wesołowski

We wszystkich kościołach diecezji legnickiej został odczytany list bp. Andrzeja Siemieniewskiego, w którym apeluje o modlitwę i post w intencji pokoju na Ukrainie.

POSTaw na Wau!

Aleksandra Beńko

Sudan Południowy jest najmłodszym krajem na świecie i boryka się z następstwami wojny domowej. Nadzieja na podniesienie się tego kraju z kryzysu jest nikła, ale Bóg ma własne plany i powołuje misjonarzy do pracy w tym miejscu.

Bronią swojego domu

Ks. Paweł Gabara

Poninka to niewielka miejscowość w obwodzie chmielnickim, leżąca niespełna 90 km od Żytomierza, który w ostatnich dniach jest intensywnie bombardowany przez rosyjskie wojska.

Relacje, które umacniają

Justyna Kunikowska

W archidiecezji łódzkiej w ciągu ostatnich tygodni miały miejsce dwa wydarzenia, które zgromadziły kobiecą społeczność, nie tylko wokół nauczania, ale przede wszystkim wokół modlitwy i Najświętszego Sakramentu.

Daleko od cywilizacji…

Julia Saganiak

Istnieją jeszcze takie miejsca, w których ludzie nigdy nie słyszeli o Jezusie, a przecież świat Go potrzebuje.

Wśród potrzebujących

Paweł Bugira

Abp Adam Szal odwiedził na dworcu kolejowym w Przemyślu uchodźców oraz pomagających im wolontariuszy i pracowników służb.

Kazachski powiew nadziei

Kazachstan uchodził za bliskiego sojusznika Rosji, jednak po jej ataku na Ukrainę odwrócił się od Putina. Z metropolitą Astany abp. Tomaszem Petą rozmawia ks. Zbigniew Suchy.

Przywrócić nadzieję

Ks. Maciej Flader

Fala nienawiści, jaka płynie wraz z rosyjską agresją, wydobywa z ludzi jeszcze więcej miłości i współczucia. W Medyce i Przemyślu niemalże natychmiast zaczęto organizować pomoc dla uciekających przed wojną.

W drodze na ołtarze

Ks. Tomasz Nowak

Pierwsza sesja Trybunału Beatyfikacyjnego sługi Bożego Jacka Krawczyka odbędzie się 25 marca br. Tym samym zostanie rozpoczęty jego proces beatyfikacyjny.

Wsparcie dla uchodźców

Ks. Piotr Potyrała

Caritas Diecezji Rzeszowskiej od początku wojny na Ukrainie jest zaangażowana w pomoc poszkodowanym.

Gdyby nie Wasza wiara...

Ks. Janusz Sądel

Powstanie parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Jaśle jest przykładem ogromnego zaangażowania kapłanów i wiernych, których wiara wyraża się w życiu tej wspólnoty.

Razem w trudnym czasie

Ks. Wojciech Kania

Do jednego z ośrodków Caritas Diecezji Sandomierskiej przybyło 34 wychowanków Domu Dziecka z Pionierska niedaleko Mariupola.

Dramatyczna sytuacja

Ks. Jarosław Raczak

Dzieci z domu dziecka potrzebują naszej pomocy.

Darów wciąż przybywa

Ks. Wojciech Kania

Pomoc dla Ukrainy płynie szerokim strumieniem. W Tarnobrzegu zbieranie darów koordynuje Centrum Wolontariatu oraz Rada Kobiet.

Peregrynacja rozpoczęta

Piotr Lorenc

W Środę Popielcową, 2 marca, biskup Grzegorz Kaszak rozpoczął w Jaworznie-Jeleniu peregrynację Krzyża papieskiego po wszystkich parafiach i instytucjach diecezji sosnowieckiej.

Pomoc dla Ukrainy

ZT

Dla mieszkańców Ukrainy, gdzie toczy się wojna, z naszej diecezji płynie pomoc materialna i duchowa. Specjalny list napisał bp Grzegorz Kaszak.

Na wzór św. Ojca Pio

Piotr Lorenc

Istnieją w 10 parafiach diecezji, ale do tej pory mało o sobie wiedziały i nie podejmowały wspólnych działań. To się jednak zmieni.

Czujemy się u was bezpiecznie

Ks. Mirosław Benedyk

Uciekły, by chronić dzieci. Ukraińskie matki z dziećmi znalazły schronienie w pieszyckim „Domu Samotnej Matki” prowadzonym przez Caritas Diecezji Świdnickiej.

Walczą o Ukrainę na kolanach

Ks. Mirosław Benedyk

Modlitwa o pokój wybrzmiała w całej diecezji. W kilku kościołach odbyły się dedykowane jej nabożeństwa.

Bez walki nigdy nie zwyciężysz

Ks. Paweł Traczykowski Wikariusz parafii katedralnej, absolwent Instytutu Patrystycznego Augustinianum w Rzymie, wykładowca w WSD Świdnica

Jednym z najpiękniejszych tekstów Księgi Rodzaju jest opis nocnego spotkania Jakuba z Aniołem Pana.

Dni ze św. Józefem

Maria Palica

Blisko 200 osób z parafii św. Katarzyny odbywa 33-dniowe rekolekcje.

Solidarni z Ukrainą

Leszek Wątróbski

Kilka tysięcy Ukraińców, Polaków, Białorusinów, Gruzinów i Mołdawian uczestniczyło w manifestacji solidarności z Ukrainą, która odbyła się w Szczecinie na Placu Solidarności.

Dziś – Jutro – Pojutrze

Przemysław Fenrych Historyk, ekspert i trener Centrum Szkoleniowego Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej w Szczecinie

Solidarność: pomoc teraz i przygotowanie do partnerstwa w odbudowie.

Sport w czasie pandemii

Ks. Wacław Dokurno

Czas pandemii i związanych z nią ograniczeń sanitarnych utrudnił normalną pracę z dziećmi i młodzieżą. Jednocześnie jest to czas próby wiary i odwagi w działaniu.

Ludzi dobrej woli jest więcej

Ks. Paweł Borowski

Jeszcze nie opadł kurz po epidemii, a już przyszło nam zmagać się z nowym zagrożeniem, jakim jest wojna. Po raz kolejny odkrywamy pokłady dobra drzemiące w człowieku.

Tata mocny czy tata ciapa?

O wbijaniu gwoździ, randkach z córką i byciu lepszym ojcem z Henrykiem Obońskim rozmawia Renata Czerwińska.

Zaangażowanie i współpraca

Z Dariuszem Dudkiem rozmawiał Łukasz Krzysztofka

O wyzwaniach stojących dzisiaj przed mężczyznami w Kościele, męskim spotkaniu synodalnym i przykładzie św. Józefa, z Dariuszem Dudkiem rozmawia Łukasz Krzysztofka.

Niebezpieczna hydra

Łukasz Krzysztofka

Święty arcybiskup stolicy pozostawił wiele wskazówek pomocnych w rozwoju życia duchowego. Jako główne niebezpieczeństwo wskazał pychę. To z nią wierzący powinni podjąć walkę.

Świadectwo i apel z Odessy

Helena i Paweł Kukołowiczowie, para odpowiedzialna Ruchu Duchowości Małżeńskiej Equipes Notre-Dame

„Prosimy was! Nie przestawajcie! Trwajcie dalej na modlitwie!” – tak kończy się prośba, jaką z Ukrainy otrzymali Helena i Paweł Kukołowiczowie z Warszawy. Małżeństwo z Ruchu Equipes Notre-Dame Polska prowadziło pilotaż w Odessie. Przedstawiamy ich świadectwo, do którego wojna dopisuje straszny rozdział.

Wrocławski sztab dla Ukrainy

Magdalena Lewandowska

Arcybiskup Józef Kupny powołał Sztab Kryzysowy Caritas Archidiecezji Wrocławskiej, by skoordynować i usprawnić pomoc dla Ukrainy.

Historia pisana miłością i hojnością

Magdalena Lewandowska

Zryw serca, aby pomóc uchodźcom wojennym i walczącym o wolność Ukrainy jest ogromny.

O misji, której miało nie być

Oprócz misjonarzy w świat wyruszają także świeccy wolontariusze. Jednym z nich jest Bartłomiej Ptak. Jak to się stało, że znalazł się w Afryce i jak wspomina ten czas? Podczas naszej rozmowy przeniosłam się do Etiopii...

Pamięć w cieniu wojny

Justyna Przeszło

Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych rozpoczęły się Mszą św. w kościele Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Zamościu.

By umocnić się duchowo

Jolanta Drapała

Fenomen – tak kiedyś o Medjugorie powiedział papież Benedykt XVI. Właśnie do tego nadzwyczajnego miejsca pielgrzymowali pątnicy z Horyńca-Zdroju.

Oddani pasji, ambitni w działaniu

Joanna Ferens

Po raz pierwszy w Gminnym Ośrodku Kultury w Księżpolu wręczono wyróżnienia zwane „Księżpolską jaskółką”.

Znają i czytają

Katarzyna Krawcewicz

Dzieci i młodzież naszej diecezji znają i czytają Biblię. Dowodzą tego konkursy Biblista Junior i Młody Biblista, których etap rejonowy odbył się 2 i 3 marca.

Trzeba być po prostu człowiekiem

Kamil Krasowski

Czwartek, 24 lutego 2022 r., godz. 3.45. Cały świat obiega przerażająca informacja o rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Tego dnia, jak powie jeden z kapłanów, narodziła się bestia, a na imię jej wojna.

Drugi ordynariusz w Gorzowie

Ks. Adrian Put

Ks. Marian Kumala, kanclerz Kurii Gorzowskiej, opisując tego kapłana napisał: „Umęczył się wiele na Bożych niwach. Napracował się niemało, dzieląc serce pomiędzy bliźnich w kapłańskiej posłudze. Zostawił po sobie pamięć jasną i świetlaną. Świecić będzie żywym przykładem dla nas jak pochodnia”.